Nieuwe inzending P-NUTS Awards 2015: 51ste inzending P-NUTS Awards 2015: “BUURTzoektWARMTE”
Website: http://www.slimwonengaasperdam.nlenhttp://www.allianderdgo.nl
Naam inzender: Stichting Triple I-S ism Alliander DGO
Categorie: Mooiste Idee Award

Beschrijving:

Doel van BUURTzoektWARMTE is dat bewoners van bestaande woningen (bouwjaar 1982) voor verwarming en warm water ‘van het gas af’ kunnen gaan en gebruik gaan maken van warmte-overschotten van de omliggende bedrijven, zoals het AMC. Buurtwarmte biedt bewoners een mogelijkheid om hun woningen, stap voor stap, energieneutraal te maken en het gasverbruik van deze buurt flink te verminderen en op termijn helemaal te stoppen.

Alliander is daarbij de grote partner, de grote technische verbinder (van bron naar bewoner). De bewoners zijn de grote sociale verbinders: hoe meer buren mee doen, hoe goedkoper het wordt en hoe groter het gezamenlijk milieurendement is.

Context en/of korte geschiedenis:

In 2012 plopte in het kader van het doe- en leerproject “Wij krijgen Kippen” ‘van binnen uit’ het project “Besmettelijke BUURTkracht” op in onze wijk Maldenhof (immers, als mede-trekker van “Wij krijgen Kippen” ben je ook ‘ergens’ in Amsterdam een bewoner).

Als je als bewoner aan je buren uitlegt waarom jij zonnepanelen hebt en waarom het jou slim lijkt dat zij dat ook gaan doen, in welke vorm ook maar, dan komt dat veel geloofwaardiger over dan dat een zonnepanelenbedrijf jouw buur daarvan probeert te overtuigen. Zo kwam het dat er al heel snel heel veel zonnepanelen lagen in de buurt Maldenhof, deels middels collectieve inkoop. Hetzelfde geldt voor vloerisolatie.

We vroegen ons vervolgens af of we zelfs naar nul op de meter konden en gaven mede vorm aan http://www.wijzijnom.nl. Zo kwamen we in onze buurt ook in het voorjaar van 2014 op de wens van samen op bescheiden schaal (voor steeds clusters van 6 of 12 huizen) een houtpelletcentrale te starten om samen ‘van het gas af’ te kunnen.

Wij Maldenhoffers zagen dat ‘besmetten’ een methodiek is die navolging behoeft en daarom zijn we in september 2014 – met subsidie van stadsdeel Zuidoost – gestart met een pilot “Besmettelijke BUURTkracht 2.0″: niet alleen elkaar besmetten maar de volgende schil van bewoners en vrienden proberen te raken, middels tafelsessies in heel Gaasperdam; en niet alleen voor kopers, ook voor huurders; en niet alleen over een thema als energie, ook over water, afval, voedsel, vervoer en delen.

Als bewoners van Besmettelijke BUURTkracht 2.0 maken we sinds september 2014 ook onderdeel uit van SLIMwonenGaasperdam; een groep die zich buigt over de vraag: hoe kunnen we samen als Partners (gemeente, Waternet, Alliander, Liander, AEB, Amsterdam Smart City en Triple I-S namens de bewoners) in gelijkwaardigheid en wederkerigheid samen optrekken om Gaasperdam te verduurzamen, aansluitend bij de behoeften van bewoners?

Partner Alliander Duurzame Gebiedsontwikkeling bood zich al snel aan voor het trekken van een buurtwarmtenet indien daar belangstelling voor zou zijn, en de kopgroep van 10 Maldenhoffers bood zich aan om de mogelijkheden voor Maldenhof te onderzoeken. Nu 5 besprekingen later proberen we onze buren hiermee te besmetten. Op 21 maart 2015 is onze ‘coming out’ met een ‘Special Buurtwarmtenet Maldenhof’ op de SLIMME markt.

Zie ons promofilmpje hierover: http://youtu.be/IYuZcXlCqNg

Organisatievorm:

Wij zijn voornemens om als bewoners samen een Coöperatie BUURTwarmte Maldenhof op te richten die het buurtwarmtenet in eigendom neemt: d.w.z.het in eigen beheer laat aanleggen en restwarmte inkoopt van omliggende bedrijven, zoals het AMC.

Binnenkort wordt de organisatievorm nader uitgewerkt. Immers, eerst de inhoud, dan de vorm. De eerste ideeën hierover zijn reeds geformuleerd in het voorjaar van 2014 bij http://www.buurtzoektescoop.nu.

Financiering:

Voor de financiering denken we (1) deels aan bewoners die – net als bij zonnepanelen – eenmalig investeren in de aanleg (en onderhoud van het netwerk) waardoor zij hun warmte voor de komende jaren al (grotendeels) betaald hebben, (2) deels aan Alliander die in de aanleg mee wil investeren, (3) deels aan de gemeente Amsterdam die een Amsterdams Klimaat en Energie Fonds met een gunstig rentetarief heeft, juist voor dit soort initiatieven. Zo wordt het voor iedere bewoner (van kleine tot grote portemonnee) mogelijk om mee te doen, en dus ook voor bewoners die alleen maar afnemer van warmte willen zijn en geen zin in ‘gedoe’ hebben. Uitgangspunt in de businesscase is dat bewoners voor hun verwarming en warmwaterbehoefte maximaal hetzelfde kwijt is als nu aan gas, maar liefst minder. Dat betekent ook dat we een minimale schaalgrootte nodig hebben willen we dit kunnen waarmaken. Op dit moment gaan we uit van minimaal 100 bewoners, maar meer is beter…

Samengevat:
– Bewoners: wie wil kan vooraf mee-investeren, wie niet wil, kan als deelnemer jaarlijks bijdragen
– Alliander: aanleg netwerk
– Andere opties: gemeente Amsterdam / Amsterdam Klimaat en Energiefonds.

Professionaliteit:

Het initiatief draait vooral op de vrijwillige inzet van een kopgroep van 10 buurtbewoners die al sinds december 2013 er heil in ziet om avonden lang samen uit te vinden hoe we verder kunnen verduurzamen op het gebied van energie, water, afval, voedsel, vervoer en delen.

Sinds medio 2014 is er vanuit Alliander 1 betaalde projectleider bij betrokken die specifiek met de kopgroep het buurtwarmtenet onderzoekt. Daarnaast zijn er het afgelopen half jaar wat betaalde uren beschikbaar geweest vanuit het pilotproject Besmettelijke BUURTkracht 2.0, (betaald door het stadsdeel) vanuit de vraag: wat werkt wel/niet in het besmetten van buren. Daarbij gaat het over verschillende levensgebieden, dus niet alleen over energie en zeker niet alleen over warmte of buurtwarmte. Dit pilotproject houdt op per 1 April 2015. Afhankelijk van de inschatting van de effectiviteit van de besmetting gaan we – al dan niet op onderdelen, zoals buurtwarmte – vanuit Stichting Triple I-S (weer) aanvullende fondsen werven (bv. Stichting DOEN) om ook bewoners (weer) betaald mee te laten denken/werken. We willen aan het eind van 2015 een go-no go moment voor wat betreft de buurtwarmte, omdat we niet de opgebouwde vaart/energie in de Maldenhof willen verliezen of frustreren.

Aantrekkingskracht:

Op de komende SLIMME markt op 21 maart 2015, de officiële afronding van de pilot Besmettelijke BUURTkracht 2.0.EN de plek waar de partners van SLIm Wonen Gaasperdam zich presenteren, heeft de kopgroep samen met Alliander Duurzame Gebiedsontwikkeling een ‘Special Buurtwamtenet’, voor Maldenhoffers. In dat kader heeft de kopgroep afgelopen week 400 promofolders huis aan huis – deels met aanbellen en een praatje! – verspreid onder Maldenhoffers. Daar deelt de kopgroep de ideeën die tot nu toe verzameld zijn voor het eerst in een grotere kring van buren. De aan-de-deur-contacten van afgelopen week waren veelbelovend!

De hypothese is dat dit project aantrekkelijk is voor bewoners van de tachtigerjarenwijk Maldenhof, omdat het hen een concreet handelingsperspectief biedt om zelf ook iets aan het gasprobleem te doen zonder dat het hun meer gaat kosten. Ook ontzorgt het de bewoners, omdat de cv-ketel weg kan en onderhoud/vervanging dus niet meer nodig is.. Door het samen te doen met andere bewoners zet dat ook meer zoden aan de dijk. Bovendien versterkt dat weer de sociale cohesie in de wijk en wordt er spontaan ook op andere onderdelen in andere levensdomeinen samengewerkt.

Die hypothese verder onderzoeken vormt onderdeel van de fascinatie van Stichting Triple I-S: hoe werkt Besmettelijke BUURTkracht door, als je een langer durend commitment (zoals in geval van een buurtwarmtenet) met elkaar als buren aangaat?

Exploitatie:

In het onderzoek verkennen we welke organisatievorm het meest aantrekkelijk is. We zijn gestart vanuit een stichting met (Stichting Triple I-S, die als doel heeft: onderzoeken, ontwikkelen en implementeren van vernieuwende duurzaamheidsconcepten, zoals BOERzoektBUUR en BEDRIJFzoektBUUR en geldGROENwassen). Daar kwam vervolgens medio 2014 de samenwerking met netwerkbedrijf Alliander bij. Wil echter het gevoel van mede-eigenaarschap voor BUURTzoektWARMTE ontstaan in de wijk, dan ligt een coöperatief model meer voor de hand. Die coöperatie zal ook zorg dragen voor de exploitatie. Hoe hoog die jaarlijkse kosten liggen en hoe die zich verhouden tot de initiële aanlegkosten is op dit moment nog niet goed in te schatten.

Regio:

De tachtigerjaren wijk Maldenhof ligt in Amsterdam Zuidoost. Stichting Triple I-S ziet dit BUURTwarmtenet nadrukkelijk als een pilot (doen EN leren) opdat de lessen getransponeerd kunnen worden naar andere wijken met bestaande woningbouw in het land.

Energiebron en techniek:

In Zuidoost is er sprake van een overschot aan restwarmte van het naburig bedrijventerrein en er loopt al een warmteleiding vlak langs de buurt. Mocht in de toekomst de restwarmte op zijn, dan kunnen we altijd nog ‘overschakelen op andere duurzame bronnen, zoals bodemwarmte of nieuwe manier van warmte uit zon of wind.

Kennisdelen:

Nadrukkelijk is het de bedoeling dat de lessen steeds ‘open source’ beschikbaar worden gesteld, zodat andere wijken elders direct in het kielzog mee kunnen doen en mee kunnen leren.

Alliander Duurzame Gebiedsontwikkeling heeft ook de wens de ervaringen die men hier opdoet toe te passen in andere delen van Amsterdam of Nederland en de kennis te delen met bewoners, collega’s en andere organisaties.

Overtuig de jury:

BUURTzoektWARMTE is uniek. Wij als koplopergroep van bewoners hebben de warmte al gevonden, en Alliander wil de leidingen leggen. Een prachtig Partnerschap van bottom-up en top down die samen kantelen en samen vooruit willen. Nog niet eerder vertoond in Nederland: de aanleg van een warmteneterk bij bestaande bouw met particuliere eigenaren!

Wij als kopgroep zien het als een geweldige uitdaging om onze medebewoners zover te krijgen dat ook zij ‘OM’ gaan: samen van het gas af! Solidair met Groningen.