Naam van het project: Koepelproject lokale energiecoöperaties Zuidoost-Brabant

Initiatiefnemer: Ben Cornelis

Categorie: Mooiste Overheids/instellinginitiatief

1. Beschrijving

Begin 2012 ontstonden er diverse initiatieven in de regio om de inkoop en productie van duurzame energie lokaal te organiseren. Overal het wiel opnieuw uitvinden is verspilling van energie. Het SRE heeft daarom besloten om twee pilots te ondersteunen. Het gaat om Morgen Groene Energie, een burgerinitiatief in Nuenen, en Energyport Peelland, een ondernemersinitiatief in Deurne. De opgedane kennis in de twee pilots wordt gebruikt om andere bottom-up initiatieven in de regio te faciliteren en waar nodig en wenselijk samen op te trekken. Concreet beoogde resultaten zijn: ‘blauwdrukken’ om een energiecoöperatie op te richten, businessmodellen voor het opzetten van projecten en het organiseren van kennisdeling en lobby. Met blauwdrukken worden de Best Practices bedoeld qua organisatiemodel, statuten, communicatieplan, inkoopcontracten etc.. Inmiddels zijn er zo’n 20 lokale energiecoöperaties (of in oprichting) in het gebied van de 21 samenwerkende gemeenten. Het contact met buren blijkt aanstekelijk te werken en drempels te verlagen.

Doel voor het SRE is een bijdrage te leveren aan de regionale energietransitie en een positief effect op de ecologie, economie, technologie en werkgelegenheid. Zo geeft gebundelde energie Zuidoost-Brabant power!

2. Context

Het koepelproject is ontstaan aan de hand van de twee initiatieven, die voor ondersteuning contact zochten met het SRE. Vanuit het SRE was bekend, dat er nog meer initiatieven in voorbereiding waren. Op dat moment is het idee ontstaan om een koepelproject op te zetten om aan de hand van deze twee koplopers, andere initiatieven in de regio te faciliteren. Uitgangspunt daarbij was van begin af aan, dat het moest gaan om lokale initiatieven, die bottom-up tot stand komen. Kennis vanuit de pilots wordt één op één gedeeld met nieuwe initiatiefnemers, waardoor de coöperaties zelf onderling contact opbouwen en uitbouwen. Het zelforganiserend vermogen wordt zo gedurende de projectperiode tot eind 2013 ontwikkeld en tegelijkertijd de inzet vanuit het SRE overbodig gemaakt. Het resultaat is een zelfdragend netwerk in Zuidoost-Brabant van lokale energiecoöperaties op basis van gelijkwaardigheid.

Tijdens de eerste bijeenkomst op 27 november 2012 hebben 11 startende en bestaande coöperaties aanwezig om elkaar te leren kennen, informatie op te doen en te delen en hun wensen aan facilitering vanuit diverse overheden kenbaar te maken. Deze informatie is 1 op 1 gebruikt als input voor een werkbezoek van een brede provinciale bestuurlijke delegatie onder aanvoering van de Commissaris van de Koningin. Tijdens en na dat werkbezoek zijn afspraken gemaakt voor concrete activiteiten. In de tussentijd hebben tal van gesprekken plaatsgevonden met nieuwe initiatiefnemers in de regio. Op 19 maart 2013 wordt een vervolgbijeenkomst gehouden, waarbij zo’n 20 oriënterende, startende en bestaande coöperaties uitgenodigd zijn.

3. Organisatiestructuur

Dit koepelproject is een samenwerkingsproject van de lokale energiecoöperaties Morgen Groene Energie en Energyport Peelland en het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven van de 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant. Alle startende en bestaande lokale initiatieven op het gebied van inkoop en productie binnen de regio worden open gefaciliteerd met kennis. Tot nu toe gaat het daarbij in alle 20 gevallen om lokale energiecoöperaties. Er is geen overkoepelende structuur om daarmee exclusiviteit en dwang te voorkomen. Waar partijen gelijksoortige doelstellingen hebben of elkaar kunnen ondersteunen wordt samengewerkt. Dat geldt o.a. voor: Servicepunt Hier opgewekt Brabant, Lokale Duurzame Energie Brabant (netwerk), Brabantse Milieu Federatie (in opdracht van de provincie Noord-Brabant) en Vereniging van Energie Coöperaties Brabant.

4. Financiering

Het project wordt gefinancierd door inzet van uren en geld vanuit Morgen Groene Energie, Energyport Peelland en het SRE. De inzet van het SRE wordt betaald door de 21 samenwerkende gemeenten in Zuidoost-Brabant op basis van een Regionale Agenda. Daarnaast wordt het project gesubsidieerd door REAP Zuidoost-Brabant.

5. Professionaliteit

Het koepelproject heeft een looptijd van twee jaar (2012 en 2013) en heeft niet tot doel om zichzelf daarna in stand te houden. Het resultaat is een zelfdragende netwerkstructuur van lokale energiecoöperaties in Zuidoost-Brabant. De lokale energiecoöperaties nemen deels werknemers in dienst op projecten op te zetten en huren capaciteit in om bijvoorbeeld de administratie te laten verzorgen. Energie wordt geleverd door combinaties van inkoop, opwekken door leden en als coöperatie produceren. Tot nu toe wordt door de lokale energiecoöperaties in Zuidoost-Brabant gebruik gemaakt van faciliteiten en de leveringsvergunning van groene partijen als GreenChoice.

De blauwdrukken en businessmodellen worden niet ‘koud’ als papier overgedragen, maar ‘warm’ in een persoonlijk gesprek van coöperatie tot coöperatie of groepen van coöperaties. Daardoor wordt niet alleen gecheckt of de tekst begrepen is, maar ook aangegeven wat tussen de regels door gelezen moet worden. De kwaliteit van kennisdelen is daarmee geborgd en bovendien wordt de drempel om elkaar op te zoeken verlaagd.

6. Aantrekkingskracht

Zuidoost-Brabant staat als Brainport bekend om de intensieve netwerkstructuur van ondernemers, kennisinstellingen en overheden. Daar haken we met dit project op aan. Naast nieuwsbrieven,sociale media, persmomenten en gezamenlijke bijeenkomsten vinden wij persoonlijk contact heel belangrijk. Informatie wordt niet koud over de schutting gegooid, maar in 1 op 1 contacten warm overgedragen. Dat maakt dat initiatiefnemers elkaar gemakkelijk vinden. Vanuit het koepelproject wordt tijdelijk een zetje gegeven om ook op dit thema gezamenlijke doelen na te streven en elkaar te vinden.

Dat deze manier van werken aanstekelijk is blijkt uit het resultaat. Het aantal initiatieven is gegroeid van twee aan het begin van het project naar 20 halverwege de projectperiode. Ook gezien de deelname aan de bijeenkomsten voor startende en bestaande lokale energiecoöperaties en bevindingen van de deelnemers daaraan is het koepelproject een succes te noemen. Volgens de deelnemers is het goed elkaar te kennen, kennis te delen, samen te werken waar mogelijk en wenselijk en dat werkt drempelverlagend om lokaal aan de slag te gaan. Qua concentratie aan lokale energiecoöperaties is de regio nu voorloper. Hopelijk wordt dit initiatief op meer plaatsen in Nederland gevolgd.

Klik hier voor een overzicht van de regio met daarin de deelnemende initiatieven.

7. Exploitatie

In totaal gaat het in het koepelproject om 56.800 euro aan kosten om de kennis te communiceren. Tegenover deze kosten staan niet direct opbrengsten in de zin van energiebesparing, duurzaam opgewekte energie en dergelijke, waar de organiserende partijen de vruchten financieel van plukken. Het effect van deze investering in kwantitatieve en kwalitatieve zin is echter vele malen groter. Door deze collectieve investering ontstaan er meer lokale energiecoöperaties, waarvan de voordelen terugvloeien naar de leden, de lokale bevolking en bedrijven. Uit onderzoek in opdracht van de VNG is recentelijk gebleken dat dit leidt tot de meerwaarde die het SRE zich gesteld heeft met betrekking tot ecologie, technologie, economie en werkgelegenheid.

8. Regio

Het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven, gestart in 1993, is een samenwerkingsverband van 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant. Deze gemeenten vormen samen één geheel: Asten, Bergeijk, Best, Bladel, Cranendonck, Deurne, Eersel, Eindhoven, Geldrop-Mierlo, Gemert-Bakel, Heeze-Leende, Helmond, Laarbeek, Nuenen c.a., Oirschot, Reusel-De Mierden, Someren, Son en Breugel, Valkenswaard, Veldhoven en Waalre. De regio telt circa 733.000 inwoners op een oppervlak van bijna 1500 vierkante kilometer.

Het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven initieert en stimuleert de samenwerking met en tussen 21 regiogemeenten én behartigt op provinciaal en nationaal niveau de regionale belangen. De samenwerking tussen de provinciale en andere overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen heeft grote successen opgeleverd.

9. Energiebron en techniek

De bronnen van duurzaam toegepaste energie door de twee pilot coöperaties zijn: wind, water, zon en aardwarmte.

10. Kennis delen

Het delen van kennis is de kernactiviteit van het koepelproject. Daarbij richten we onze activiteiten in eerste instantie op de initiatieven binnen de regio. We delen stellen die kennis echter ook graag beschikbaar buiten de regio. Op onze website is een kaart beschikbaar van alle initiatieven op het gebied van energietransitie binnen de regio Zuidoost-Brabant. Deze wordt zoveel mogelijk actueel gehouden. Daarnaast hebben we met de provincie Noord-Brabant en de Brabantse Milieufederatie afgesproken kennis breed beschikbaar te stellen o.a. via bijeenkomsten van het Servicepunt Hier opgewekt Brabant en netwerk LDE Brabant. Voorbeeld hiervan is een uiteenzetting tijdens de Brabantse Dag van de Coöperatie 2012. Via de eigen LinkedIn groep ‘Energietransitie in de Brainport regio’ worden actuele ontwikkelingen gedeeld en zijn opengesteld voor discussie. Daarnaast nemen we deel aan andere platforms via LinkedIn zoals ‘Het nieuwe energiebedrijf’. Wij kennen geen voorbehoud, waar het gaat om het delen van kennis m.b.t. statuten, contracten, verdienmodellen en dergelijke. Het delen van deze kennis zijn juist de kernactiviteiten van het koepelproject.

11. Overtuig de jury

Het koepelproject lokale energiecoöperaties Zuidoost-Brabant is bedoeld om opgedane kennis en ervaring in de regio te delen en krachten te bundelen. Geen nieuwe structuur, geen verplichtingen, maar heel praktisch samenwerking initiëren en ondersteunen met, van en voor lokale energiecoöperaties in het belang van burgers en ondernemers, economie en milieu. Als SRE hebben we ervaring met het faciliteren van voorzieningencoöperaties en zorgcoöperaties. We vertalen deze ervaring in dit project dus ook heel praktisch naar energiecoöperaties. Hiermee willen we een vliegwiel zijn voor bestaande en nieuwe coöperaties in de regio. Dat dit zijn vruchten afwerpt blijkt uit het aantal lopende lokale initiatieven in Zuidoost-Brabant: zo’n 20 stuks, rijp en groen.

Het grote voordeel is, dat deze partijen elkaar als goede buur hebben leren kennen en daardoor gemakkelijk naar elkaar toestappen voor kennis, ervaring en samenwerking. Het SRE biedt in het begin een podium om dit op gang te brengen en treedt daarna terug, omdat dan een zelfdragend netwerk ontstaan is. Dit doel is halverwege de projectperiode al nagenoeg bereikt. Dit is niet alleen de verdienste van het SRE, maar ook de twee pilot coöperaties en andere samenwerkingspartners binnen en buiten de regio hebben hier aan bijgedragen.

12. Beeldmateriaal