Naam van het project: Groenkerk

Initiatiefnemer: Karel van der Linden

Categorie: Rabobank Mooiste Burgerinitiatief Award

1. Beschrijving

De stip op de horizon waar we ons naar richten is 2050, de tijd waarin de wereld voor het grootste deel op duurzame energie zal draaien terwijl de wereldbevolking veel groter zal zijn dan vandaag de dag.

Het doel is dat Oentsjerk tegen die tijd per saldo:
• Zelf alle duurzame energie levert voor huizen, bedrijven/winkels, vervoer, scholen, sport en recreatiegebouwen
• Het energieverbruik drastisch heeft teruggebracht
• Binnen het dorpsareaal een aanmerkelijk deel van het benodigde voedsel produceert
• Afvalstromen geminimaliseerd zijn
• Voor alle mensen een gezonde woon- en werkomgeving biedt

2. Context

Zeven Oentsjerksters staken in de zomer van 2011 de koppen bij elkaar en de handen uit de mouwen.  “Wij willen de wereld in goede en als het kan betere staat doorgeven aan komende generaties”, luidde hun hartenwens.

Het burgerinitiatief Groenkerk heeft tot doel de wereld duurzamer te maken, waarbij “minsken” (people), “ierde” (planet) en “griene opbringst” (profit) harmonieus samengaan, te beginnen in Oentsjerk. Het moet aanstekelijke voorbeelden opleveren voor anderen: buurtgenoten, andere generaties (jeugd), andere dorpen (Trynwâlden wordt Grienwâlden). Groenkerk als het groene wiel in de regio met als motto: mondiaal denken, lokaal doen.

We gaan met elkaar op reis naar een Oentsjerk in 2050 dat duurzaam zelfvoorzienend is. Een reis die ons via nieuwe wegen zal brengen op nog onbekende plekken.
Een spannende reis. We beginnen de reis met zeven enthousiaste mensen wetend dat onze kinderen en kleinkinderen de reis zullen voortzetten. De organisatie van deze reis moet inventief en zelflerend zijn, en zich aan veranderende omstandigheden kunnen aanpassen. Zij moet zich met een breed scala van onderwerpen bezig kunnen houden, en kunnen samenwerken met een grote diversiteit aan organisaties. Een inspirerende en energie gevende reis met elkaar en met ieder die hierbij betrokken raakt.

3. Organisatiestructuur

Het streven is een platte zelflerende organisatie waar in de loop der jaren mensen bij zullen komen en af zullen gaan, afhankelijk van de onderwerpen die we oppakken.
We doen dit in samenwerking met andere dorpen. Dat heeft in 2012/2013 al geresulteerd in de opschaling van Groenkerk tot een regionale samenwerking in Trynwâlden verband op het gebied van energie (gezamenlijke inkoop van zonnepanelen en het opstarten van een regionale energie coöperatie Trynwâlden, E.K.T. die in 2013 van start zal gaan).

4. Financiering

Van de gemeente Tytsjerksteradiel kregen wij in 2012 eenmalig een subsidie van € 1.000,- ten behoeve van het houden van een enquête, met als doel een behoeftepeiling en informatie verzamelen voor en nulmeting. Dit is in samenwerking gedaan met O3 (O3 Leeuwarden is een leerbedrijf opgericht als samenwerkingsverband tussen onderwijs, overheid en ondernemen).

De zonnepanelenactie in 2012 heeft voor ons € 535,- opgeleverd. In 2013 levert de komende zonnepanelenactie opnieuw inkomsten op.

Zodra de energiecoöperatie in samenwerking met de Enerzjy Koöperaasje Fryslân dan wel met Greenchoice van start gaat, zal dit ook inkomsten genereren. Hoeveel dit zal zijn hangt af van het aantal geworven leden.

De beoogde rechtsvorm is een stichting. Deze kent geen leden, maar zal binnen de stichting zelf geld moeten genereren.

Dorpsbelang geeft ons in 2013 €335,- voor het organiseren van bewustwordingsavonden voor inwoners over energiebesparing, start energiecoöperatie, bewust eten, keep it cleanday

5. Professionaliteit

Wij hebben geen betaalde werknemers. We leveren op dit moment nog geen energie aan inwoners. Groenkerk heeft geen leveringsvergunning. Zoals het er op dit moment uitziet in Friesland start de Enerzjy Koöperaasje Fryslân komend voorjaar. De N.L.D. (Noordelijk Lokaal Duurzaam) heeft de leveringsvergunning, en gaat leveren aan de Amelander Energie Coöperatie, Grunneger Power en de Enerzjy Koöperaasje Fryslan.
Om tot een goed resultaat te komen is de Energie Werkplaats Fryslân opgericht, die zorgt voor de afstemming tussen lokale initiatieven en de inkooporganisaties.

De Energie Werkplaats Fryslân, een samenwerkingsverband tussen de F.M.F., N.D.D., E.K.F. en de Friese koploperdorpen. Twee Groenkerkleden, Axel Wallenburg en Karel van der Linden, maken hier deel van uit. Ons business- en communicatieplan, dat we gezamenlijk met acht dorpen in de Trynwâlden opzetten, is in de afrondende fase.

6. Aantrekkingskracht

Na 3 maanden voorwerk is de aftrap in de media gedaan door Gedeputeerde Sietske Poepjes en Wethouder Houkje Rijpstra. Zij doopten op de dag van de duurzaamheid in 2011 Oenkerk om tot Groenkerk d.m.v. onthulling van een plaatsnaambord. Daarmee werd niet alleen de schrijvende pers bereikt, maar werd ook Hjoed, het tv- en radio journaal van Omrop Fryslân gehaald. Zo’n vliegende start geeft veel bekendheid maar ook verplichtingen, want je staat meteen op de kaart.

Wij presenteerden onszelf bij de ledenvergadering van dorpsbelang Oentsjerk, bij Vrouwen van Nu, via een samenwerkingsproject met de basisschool de Paadwiizer, rondom de eerste zonnepanelenactie (eerste paneel gelegd door Wethouder Rijpstra, en feestelijke afronding met alle deelnemers op 5 december jl.)

We organiseerden op burendag een duurzame burendag waar belangstellenden huizen konden bezoeken waar al is verduurzaamd, door bv. plaatsen zonnepanelen, isolatie, zuinige ketel. Voorafgaand werd een mini energiesymposium gehouden in samenwerking met de F.M.F., de leverancier van onze panelen en diverse lokale ondernemers. Dit alles leverde de nodige plaatselijke persaandacht op van zowel krant als websites.

7. Exploitatie

In 2012 was Groenkerk intermediair tussen A.S.N. als installateur en 35 inwoners. Dit resulteerde in 10 installaties die bij elkaar € 77.760,- kostten, jaarlijks een opbrengst hebben van 29.592 kWh wat jaarlijks een CO2 reductie oplevert van 20.588 kg. Voor de bemiddelende rol ontvingen wij van zowel installateur als deelnemers in totaal € 535,-.

De actie is nu opgeschaald van Oentsjerk naar de 8 Trynwâldster dorpen, In huishoudens gerekend van 750- naar 3740 potentiele deelnemers. De opbrengsten worden nu verdeeld tussen de deelnemende dorpen op basis van afgenomen vermogen.

8. Regio

Regio is de Trynwâlden. De dorpen daarin zijn Ryptsjerk, Tytsjerk, Gytsjerk, Oentsjerk, Âldtsjerk, Readtsjerk, Mûnein en Wyns. De regio heeft ca. 10.000 inwoners.

9. Energiebron en techniek

Uitgaand van laaghangend fruit hebben we als eerste gekozen voor zonnestroom en het besparen van energie. In de toekomst wordt ook ingezet op aardwarmte, windenergie, biomassa en nieuwe ontwikkelingen.

10. Kennis delen

Ons beleid is: delen is vermenigvuldigen. O.a. de volgende dorpen hebben op aanvraag informatie gekregen over de opzet en invulling, inclusief enquête en nulmeting van ons duurzaamheidsinitiatief: Pieterburen, Grou, de Lege Geaen, Hurdegaryp, Hiaure, de zeven dorpen in de Trynwâlden. Ook andere dorpen kregen via de F.M.F. alle gewenste info over Groenkerk. Ook via onze website is een en ander te verkrijgen. Via bijeenkomsten van de F.M.F. en de N.D.D. zijn wij continue in gesprek met andere dorpen, en ook de Energie Werkplaats is in die zin een mooi platform.

Op het gebied van inzichtelijk maken welke elektrische energiestromen er in ons dorp zijn (duurzaam, fossiel, zelf opgewekt) is samenwerking gezocht met kenniscentrum Noorderruimte van de Hanzehogeschool in Groningen. Middels hun project Energie+Dorp starten twee studenten op 26 februari a.s. hun onderzoek.

11. Overtuig de jury

We gaan met elkaar op reis naar een Oentsjerk in 2050 dat duurzaam zelfvoorzienend is. Een reis die ons via nieuwe wegen zal brengen op nog onbekende plekken. Een spannende reis. We willen een energietransitie realiseren van fossiele brandstoffen naar duurzame energie. 2050 lijkt dan ver weg, maar als je stil staat bij wat allemaal moet gebeuren is het ineens heel dichtbij. In het besef dat onze plaatselijke actie een druppel is op een gloeiende plaat reizen wij met mensen en organisaties dezelfde kant op, daarbij zoveel mogelijk in contact komend om elkaar te steunen en te versterken.

12. Beeldmateriaal