Naam van het project: Oostereiland in Hoorn, Genieten van duurzame energie in een 350 jaar oude gevangenis

Initiatiefnemer: Gemeente Hoorn

Indiener P-Nuts Award: Unica Ecopower

Categorie: FalckStaete – Mooiste Overheidsinititatief Award


Een mooi stukje historie…

 

Het Oostereiland in Hoorn ligt aan het IJsselmeer en is aangelegd tussen 1662 en 1665 voor het toen florerende Hoorn. De eerste bebouwing werd gevormd door pakhuizen, in de 18e en 19e eeuw werd de andere bebouwing voor een kapel en administratiegebouw geplaatst.

 

 

Gedurende de jaren is het Oostereiland gebruikt voor verschillende doeleinden:

  • in de 18e eeuw het onderkomen van de Admiraliteit, een voorloper van de Marine.
  • begin 19e eeuw een “bedelaarshuis”, waarbij er 700 tot 1.000 bedelaars werden ondergebracht uit heel noordelijk Nederland.
  • vanaf ca. 1860 tot 1932 een Rijkswerkinrichting, in feite nog steeds iets als een gevangenis voor meer dan 1.000 mensen afzonderlijk op te sluiten.
  • vanaf 1945 tot 1987 een gevangenis
  • 1987 tot 2002 een asielzoekerscentrum

Op 30 oktober 2007 is het gekocht door de Gemeente Hoorn en heeft deze herontwikkeld.

 

1. Beschrijving
Nadat sinds de bouw in 1665 duizenden gevangen vanuit het Oostereiland de vrijheid aanbeden bij de aanblik van de Zuiderzee (nu Ijsselmeer), is het complex vanaf 2007 herontwikkeld door de Gemeente Hoorn. Vanaf 2011 worden gevestigd: het Filmhuis Hoorn, het Museum van de Twintigste Eeuw, een TIP (Toeristisch Informatie Punt), een hotel met horeca, diverse kantoren, 28 koopwoningen, een historische scheepswerf, een charterbedrijfje en een watertaxi.

De restauratie van deze monumentale panden is een toonbeeld van duurzaamheid, ook dankzij het gebruik van duurzame energie, opgewekt door middel van warmte/koude opslag.

2. Doel
De Gemeente Hoorn heeft het project herontwikkeld vanaf 2007. Duurzaamheid heeft als rode draad door het project gespeeld. Vanaf het begin door het betrekken van de bewoners uit Hoorn, door het in stand houden van zo veel mogelijke historische details en door het gebruik van duurzame energie om CO2 reductie te realiseren. Unica Ecopower exploiteert de duurzame opwekinstallatie.

3. Context, planning

In 2007 is Oostereiland door Gemeente Hoorn aangekocht. Na veel overleg met de bevolking heeft de raad gekozen voor een toeristische en culturele bestemming, waarbij een deel bewoond kan worden. Enkele culturele instellingen uit de binnenstad van Hoorn krijgen – net als een aantal cultuurgerelateerde bedrijven – een plek op het eiland. Ook komt er een grand café en een lowbudgethotel. Half 2011 komen de eerste gebruikers in dit complex dat zo’n 10,500 m2 bruto vloer oppervlak beslaat. Unica Ecopower is eigenaar van de duurzame opwekinstallatie voor het gehele complex dat nu al bouwwarmte levert.

4. Organisatiestructuur
Gemeente Hoorn is eigenaar van het complex Oostereiland. Unica Ecopower is eigenaar van de duurzame opwekinstallatie en levert energie aan de Gemeente Hoorn. De Gemeente, als eigenaar, verdeelt de energie naar de verschillende eindgebruikers (cultuur, toerisme en wonen). De Gemeente Hoorn heeft alle eindgebruikers, inclusief de bewoners, bij elkaar gebracht in een Vereniging van Eigenaren (VvE).

5. Bron
De duurzame energie wordt via een Warmte Koude Opslag in de bodem. Zie verder bij 6.

6. Technische schets
Het project Oostereiland in Hoorn wordt voorzien van duurzame warmte- en koudeopwekkingsinstallaties. Deze WKO installatie bestaat uit een lange termijn energieopslag in de bodem in combinatie met warmtepompen.

Het principe is eenvoudig: De warmte welke er als overschot is in de gebouwen in de zomerperiode wordt normaal weggenomen met de klimaatinstallatie. In plaats van deze warmte direct af te staan aan de buitenlucht, wordt de warmte opgeslagen in de bodem. Hiertoe wordt een “bron” geslagen tot op 150m diepte. Op deze diepte ligt een water-zand pakket waarin de warmte bewaard kan worden. In de winterperiode wordt deze warmte weer op gehaald en wordt benut  voor de opwarming van het gebouw. De warmtepomp zorgt ervoor dat de temperatuur van het water geschikt is voor gebruik in het gebouw. Voor de pieken in warmteverbruik en voor de warmtapwaterbereiding van de woningen worden er nog aanvullend hoogrendement CV-ketels geplaatst.

In de winter wordt de warmte afgestaan in het gebouw, en wordt weer koud water in de bodem opgeslagen om in de opvolgende zomer weer te kunnen benutten.

Het totale energieverbruik met deze duurzame warmte- en koudeopwekking ligt ca. 45% lager t.o.v. conventionele koel- en verwarmingsinstallaties. De totale reductie in CO2 uitstoot bedraagt ca. 35%.

7. Investering en exploitatie

Unica Ecopower heeft de installatie overgenomen van de Gemeente Hoorn en exploiteert deze voor 15 jaar.

8. Overtuig de jury
Het Oostereiland heeft een rijke historie, in de lange tijd niet altijd even prettig omdat het voor ruim 300 jaar een gevangenis is geweest. De Gemeente Hoorn heeft in overleg met de bevolking gekozen voor een toeristische en culturele bestemming, waarbij een deel bewoond kan worden. Verder is er gekozen voor het gebruik van duurzame energie. Dankzij deze transformatie heeft een zeer oud rijksmonument nieuwleven gekregen en is deze duurzaam ingevuld met verschillende functionaliteiten. De gevangenen zijn na ruim 300 jaar verruild door cultuur, toerisme en wonen. Dankzij goede communicatie is extra aandacht gegeven voor het hele collectief van eindgebruikers. Het proces en het resultaat is een voorbeeld voor duurzame renovatie van bestaande monumentale panden die met duurzame energie kunnen worden verwarmd en gekoeld.

Visueel materiaal
Meer informatie is te vinden op www.oostereiland.nl