Nieuwe inzending P-NUTS Awards 2015: 8ste inzending P-NUTS Awards 2015: “Duurzaam initiatief monumentaal pand De Hallen”
Website: http://www.dehallen.nl
Naam inzender: Unica Ecopower B.V.
Categorie: Mooiste Regionale Samenwerking Award, Mooiste Innovatie Award, Mooiste Ondernemersinitiatief Award, Mooiste Nieuwe Nuts Award

Beschrijving:

Herontwikkeling van het monumentale pand, een voormalige tramremise, tot multifunctioneel gebouw waarbij Unica als ‘energiepartner’ langjarig betrokken is om voor de levering van duurzame energie als ook de verantwoordelijkheid voor het reduceren van het energieverbruik. De herontwikkeling van De Hallen is ontstaan vanuit een gecombineerd initiatief van de buurt en de Stichting TROM (TramRemise OntwikkelingsMaatschappij) met het doel zorg te dragen voor het rijksmonument vanuit een maatschappelijke ambitie en niet vanuit een financiële ambitie met maatschappelijke risico’s. Deze maatschappelijke ambitie is vormgegeven op een manier die door de buurt en door de gebruikers gezien is als bijdrage aan een gemeenschappelijke belang. De door de initiatiefnemers opgerichte Stichting heeft daarom ook geen winstoogmerk maar er zijn wel technische en financiële randvoorwaarden waardoor het Nationaal Renovatie Fonds, de Gemeente Amsterdam en Triodos participeren. Stadsherstel Amsterdam heeft HAL 17 van de Stichting overgenomen. Het bestuur onderhoudt intensief contact met initiatiefnemers, buurtbewoners, gebruikers en andere belanghebbenden. Gerealiseerd is een duurzaam gebouw dat voor de warmte en koude gebruik maakt van bodemenergie. Unica is als participant, financier, ontwerper, realisator en exploitant van het duurzame energiesysteem bij het project betrokken.

Op dit moment houdt Unica verkennende gesprekken met nieuwe en bestaande buren om meer woningen op deze energiebron aan te laten sluiten. Hierdoor krijgt De Hallen een nog bredere verbindingsfactor voor deze buurt.

Context en/of korte geschiedenis:

Het initiatief is een combinatie geweest van burgers en bedrijfsleven. In het voorjaar van 2010 hebben buurtbewoners, toekomstige gebruikers, de architect André van Stigt en andere belanghebbenden en sympathisanten het initiatief genomen tot de oprichting van de Stichting TramRemise OntwikkelingsMaatschappij (TROM).

Naast de verbindende factor was het doel van de Stichting TROM is het realiseren van een goed functionerend gebouw met gezonde exploitatie en lage servicekosten

Dit is opgepakt in 5 stappen:
Stap 1: Visievorming, gebruikers, betrokkenheid, etc.
Stap 2: Goed energieconcept -> lage servicekosten
Stap 3: Financieringsconstructie -> gezonde exploitatie
Stap 4: Partners voor ontwerp + realisatie + exploitatie
Stap 5: Integratie afspraken tot contracten: financiering + bouwteam + langjarige exploitatie afspraken

Belangrijk onderdeel is dat de architect eerst met het energieconcept is begonnen, daarna is verder gegaan met het (her)ontwerp. Unica is bij Stap 2 in beeld gekomen en heeft als bouwteam-partner invulling gegeven aan het ontwerp van de duurzame installaties.

Organisatievorm:

De organisatiestructuur is een stichting. De door de initiatiefnemers opgerichte stichting TROM heeft geen winstoogmerk. De organisatie bestaat uit een Raad van Toezicht, een bestuur en dagelijkse bedrijfsvoering.

Unica heeft haar ESCo-rol (ESCo = energy service company) gestructureerd in een aparte SPV, Locus Duurzame Energie bv die onder de Unica Holding valt. Unica Ecopower behartigt alle belangen van Locus Duurzame Energie bv.

Financiering:

De financiering van de gebouwrenovatie is privaat tot stand gekomen. Om blijvend de gewenste mix van commerciële en maatschappelijke functies in het complex te kunnen huisvesten, zonder subsidie bij de ontwikkeling en de exploitatie, was creativiteit en een degelijk plan opgezet waarbij verschillende partijen participeren, maar ook private investeerders zijn ingestapt.

De energielevering vanuit de duurzame energie installatie gebeurt via een Esco-constructie, Locus Duurzame Energie bv (zie hiervoor). Unica Ecopower levert middels een WKO (warmte koude opslag) de warmte en koude aan het gehele complex met de diverse gebruikers. De exploitatie en beheer en onderhoud is voor de duur van 30 jaar vastgelegd. De aanleg van de WKO bedroeg €1,1 mln. Er is een EIA (energie investeringsaftrek) gekregen. Daarnaast is een groenverklaring vanuit het RVO ontvangen. Het Amsterdam Klimaat en Energiefonds (AKEF) heeft 100% gefinancierd van de overgebleven kosten. In 30 jaar worden de investeringen terugverdiend. Gedurende deze periode heeft Unica zich gecommitteerd aan Stichting TROM als energiepartner om ook de verdere verduurzaming met elkaar vorm te geven.

Professionaliteit:

Er is geen sprake van een anoniem werkcomplex als “bedrijfsverzamelgebouw”, waar alle partijen profiteren van de meerwaarde. Mede door de vele aanpassingen, gevelisolatie, dakisolatie, WKO, vloerverwarming, koeling dubbel glas, zullen energiekosten beheersbaar blijven. Huurders zijn verplicht de energie voor langere tijd af te nemen. De tarieven liggen onder het wettelijke maximum van de Warmtewet. Verder is er een GWW provincievergunning en WKO vergunning aanwezig voor het onttrekken van water voor de duur van 30 jaar. Bovendien heeft Unica Ecopower het BRL 6000-21 certificaat en de erkenning van Bodem + waardoord de kwaliteit en professionaliteit van de WKO diensten zijn geborgd.

Aantrekkingskracht:

Het unieke hippe project, met diverse functies, is intussen een fenomeen in Amsterdam en erg succesvol. Uiteraard vinden er in De Hallen diverse activiteiten plaats wat veel mensen trekt. Lezingen, in de bibliotheek, wekelijks live-muziekprogramma “podium Witteman, van de NTR, presentatie vanuit De Hallen Studio’s, onderwijsprojecten, kinki academy, Jeans school, Recycle, de bioscoop, foodhallen, restaurants, eettentjes, kunstuitleen, hotel etc. trekken kinderen, jeugd, jong volwassene, ouderen maar ook toeristen. Daarnaast worden regelmatig groepen bezoekers uit verschillende bedrijfstakken en belangstellende rondgeleid in De Hallen. Het project De Hallen verschijnt veelvuldig in de pers en (social) media en er zijn diverse artikelen over gepubliceerd. Daarnaast is er een film van de totale realisatie gemaakt en is er een boek uitgebracht. Recentelijk was het project te zien in RTL nieuws en was er een reportage op RTV 5 met de architect.

Het duurzame energie concept heeft ook al veel landelijke interesse gekregen omdat het ook duidelijk is geworden dat monumentale panden verduurzaamd kunnen worden met deze technieken. Unica en TROM houden regelmatig lezingen voor verschillende groepen over dit thema.

Exploitatie:

Voor de kosten zie ook het antwoord op vraag 4. Graag attenderen wij op de opbrengsten! De CO2 reductie is 50% ten opzichte van conventioneel. Dit betekent voor de Hallen een besparing van ruim 200 ton CO2 per jaar. Voor de investering zijn de werkelijke kosten en opbrengsten geschat. Tot op heden liggen de verbruiken op het niveau van de prognose. De eerste periode is vooral een inregelproces. Duurzaamheid en exploitatie zijn een proces van lange adem en doorzettingsvermogen, zeker ook voor economisch rendement. Dit is wel het proces waar Unica in gelooft waardoor zij zich ook kan committeren voor een langjarige verbinding. Exploitaties die een aantal jaar geleden zijn opgestart laten deze rendementscurve ook goed zien.

Regio:

Het initiatief bedient in eerste instantie Amsterdam maar daarnaast is de impact regionaal dan wel landelijk/wereldwijd. Vooral het inzicht dat een monumentaal pand zo goed verduurzaamd kan worden en hoe de sociale cohesie tussen de verschillende belangengroepen is geborgd, oogst veel lof en navolging.

Energiebron en techniek:

Het project betreft een renovatie van een Rijksmonumentaal pand. De belangrijkste energiebron en techniek is de WKO, warmtekoude opslag en de duurzame toepassingen. De bron is uniek omdat dit de grootste monobron van de wereld is. De goede bodemgesteldheid in dit deel van Amsterdam maakte deze bron mogelijk. De bron ligt op 200 meter diepte. De installaties met een capaciteit 100 m3 per uur omvat twee warmtepompen en een drycooler (om koude te laten in de winter). De techniek is op maat ingepast met respect voor de waardes van het bestaande monumentale pand.

Verder is het uniek dat ook monumentale panden prima met duurzame energie en deze techniek ingevuld kunnen worden.

Kennisdelen:

De opgebouwde kennis en ervaring wordt regelmatig gedeeld via artikelen, interviews, blogs en whitepapers gepubliceerd op platforms, vakbladen, social media, brancheorganisatie, kennisinstituten, netwerkbijeenkomsten, rondleidingen, film, websites en intranet. Unica organiseert frequent workshops en seminars. Deze worden intern als extern (op locaties, beurzen, netwerkbijeenkomsten, projecten etc.) gehouden. Ook zijn medewerkers en directie van Unica veelgevraagde sprekers bij bijeenkomsten.

Unica is zich er terdege van bewust dat met een goede communicatie, samenwerking en kennisdeling Unica een inspiratiebron kan zijn. Iets waar we trots op zijn en wat we graag doen! Het motto van Unica ‘Samen maken we de toekomst’ is de basis voor samenwerken en kennisdeling.

Een aantal voorbeelden waar het concept van De Hallen is gepresenteerd zijn:

Financiering tussen AKEF en Unica:

http://www.unica.nl/nieuws/persberichten/2014/unica-en-amsterdams-klimaat-en-energie-fonds-sluit.aspx

Publicatie: ‘Aangenaam verpozen in De Hallen’

http://www.unica.nl/nieuws/publicaties/2014/energiekosten-tramremise-de-hallen-beheersbaar-dan.aspx

Bezoekers landelijke werkgroepen:

http://www.unica.nl/nieuws/nieuwsberichten/2014/breeam-adviesgroep-bezoekt-renovatieproject-de-hal.aspx

Seminar verduurzaming van monumentale panden met een ESCo:

http://www.esconetwerk.nl/Kennisbank/Artikel/Monumentale-Panden-Verduurzamen—Energiekosten-tramremise-De-Hallen-beheersbaar-en-pand-beter-verhuurbaar-dankzij-ESCo/

Overtuig de jury:

De Hallen en Unica verdienen het om de P-Nuts Award 2015 te winnen omdat de aanpak en het project uniek is. Met lef is door de organisatievorm, gebruikers en bestuursstructuur van een Rijksmonument, de voormalige tramremise, een nieuw functioneel, kwalitatief, duurzaam en sociaal samenhangend project gecreëerd. De Hallen is een compleet geïntegreerd project met en voor de gebruikers.

De plek waar ooit de eerste elektrische trams in Amsterdam werden onderhouden heeft een nieuw leven gekregen. De Hallen is een spilcentrum voor media, cultuur, mode, horeca en ambachten geworden en heeft een boost gegeven aan de hele wijk. De aanpak, uitvoering en beheer, het duurzame karakter en de nieuwe functie van dit monumentaal pand verdienen de award. De erkenning van de award zal nog meer een impuls geven en een voorbeeld zijn voor het verduurzamen van monumentale gebouwen en de geïntegreerde aanpak met partners vanaf het begin.

De energiepositie die Unica en TROM samen hebben opgezet, is nu een inspiratiebron om nieuwe aansluitingen te gaan realiseren rondom De Hallen en meer sociale cohesie in de buurt te realiseren.

Ten slotte is deze indiening voor de P-Nuts award een eerbetoon aan langjarige visie en strategie van Unica waar duurzaamheid en sociale verbinding belangrij is om te investeren in deze duurzame energiesystemen, aan de medewerkers van de afgelopen 80 jaar en aan alle klanten en toeleveranciers die hun vertrouwen in Unica hebben gegeven zodat Unica ook in de toekomst met haar partners zich verder kan ontwikkelen en innoveren om zorg te dragen voor de wereld van morgen. Met onze slagzin ‘Samen maken wij de toekomst’ refereert Unica hiermee aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor een duurzame toekomst waarbij traditionele technieken plaats maken voor duurzame technieken en innovaties.

Filmmateriaal:

http://www.prismafilms.nl/hallen/monumentopderails.mp4