Nieuwe inzending P-NUTS Awards 2015: 47ste inzending P-NUTS Awards 2015: “PBL beleidsstudie Energiecoöperatie”
Website: http://www.pbl.nl/publicaties/energiecooperaties-ambities-handelingsperspectief-en-interactie-met-gemeenten
Naam inzender: Hans Elzenga en Anne Marieke Schwencke
Categorie: Mooiste Onderzoek Award

Beschrijving:

Onderzoek naar de activiteiten en handelingsperspectieven van energiecoöperaties, hun interactie met gemeenten en hun mogelijke bijdrage aan de verwezenlijking van gemeentelijke klimaat- en energiedoelen.

Beleidsstudie: PBL, Energiecoöperaties: missie, ambities en handelingsperspectief en interactie met gemeenten, 2014.

Context en/of korte geschiedenis:

Anno 2013 krijgt de lokale energiebeweging steeds meer aandacht van beleidsmakers, politici en media.

De Rijksoverheid, maar ook gemeenten verwachten veel van dergelijke burgerinitiatieven op het gebied van energieopwekking en -besparing, en geven aan deze zoveel mogelijk te willen faciliteren en stimuleren. Om inzicht te krijgen in de huidige stand van zaken hebben het PBL en AA I-Search op verzoek van het Directoraat-Generaal voor Milieu en Internationale Zaken (DGMI) van het ministerie van Infrastructuur en Milieu onderzoek verricht naar de activiteiten en handelingsperspectieven van energiecoöperaties, hun interactie met gemeenten en hun mogelijke bijdrage aan de verwezenlijking van gemeentelijke klimaat- en energiedoelen.

Ten behoeve van dat onderzoek zijn betrokkenen van tien relatief ervaren energiecoöperaties geïnterviewd, alsmede hun contactpersonen binnen de ambtelijke organisatie van de gemeente waarin de coöperaties actief zijn.

Organisatievorm:

Het onderzoek is uitgevoerd op verzoek van met Ministerie van Infrastructuur en Milieu door Hans Elzenga van het PBL (Planbureau voor de Leefomgeving) en Anne Marieke Schwencke AS I-Search.

PBL is het nationale instituut voor strategische beleidsanalyses op het gebied van milieu, natuur en ruimte. Het PBL draagt bij aan de kwaliteit van de politiek-bestuurlijke afweging door het verrichten van verkenningen, analyses en evaluaties waarbij een integrale benadering vooropstaat. Het PBL is voor alles beleidsgericht. Het verricht zijn onderzoek gevraagd en ongevraagd, onafhankelijk en altijd wetenschappelijk gefundeerd. Hans Elzenga is senior beleidsonderzoeker klimaat en energie, Sector Klimaat, Lucht en Energie.

Anne Marieke Schwencke werkt al ruim 20 jaar als energieonderzoeker, sinds 2004 als zelfstandige onder de naam AS I-Search. Sinds 2012 richt ze zich op lokale energie-initiatieven en de rol van burgers in de energievoorziening. Haar rapport Energieke Bottom-up in Lage Landen (2012) beschrijft de opkomende burgerbeweging. In 2013 heeft ze onderzoek gedaan voor Netbeheer Nederland naar de betekenis van burgerinitiatieven voor de netbeheerders (met Maya van der Steenhoven en Arthur Wendel). Aansluitend heeft ze samen met het Planbureau voor de Leefomgeving gewerkt aan het onderzoek naar energiecoöperaties en hun relatie met gemeenten.

Financiering:

Financiering door MInisterie IenM

Professionaliteit:

Hans Elzenga is senior onderzoeker PBL is een gerenommeerde onderzoeksinstelling. Schwencke werkt al 20 jaar als onderzoeker in de energiesector.

Aantrekkingskracht:

Het onderzoek beschrijft de stand van zaken van de energiecoöperaties rond begin 2014. Het gaat in op een tiental representatieve cases en analyseert de verdienmodellen, kansen en belemmeringen. Vervolgens wordt in meer detail gekeken naar de interactie met gemeenten.

Een realistische beeld van dit terrein biedt handvatten voor beleidsmakers, lokale energiecoöperaties, gemeenten en andere partijen om om te gaan met nieuwe ontwikkelingen in de energiesector.

Het PBL heeft een groot bereik onder landelijke, regionale en lokale beleidsmakers. Deze studie vergroot de zichtbaarheid van de energiecoöperaties.

Exploitatie:

Het onderzoek geeft een beschrijving van exploitatie en verdienmodellen van een tiental representatieve energiecoöperaties.

Regio:

Nationaal

Energiebron en techniek:

Voor zover van toepassing energiecoöperaties. Met name zon en wind.

Hoofdstuk 4 geeft een gedetailleerde beschrijving en aanbevelingen van de processen rond windontwikkeling waarbij lokale coöperaties actief betrokken zijn.

Kennisdelen:

Openbare rapportage via:
– communicatiekanalen PBL
– informele kanalen lokale energiebeweging

‘diverse artikelen (o.a. Energie+, Bestuurskunde) en meerdere presentaties (door Hans of Anne Marieke)

Overtuig de jury:

Dit rapport is de eerste beleidsstudie over de energiecoöperaties. Het geeft een realistisch beeld van de situatie waarmee betrokken partijen zich beter kunnen orienteren op ontwikkelingen in een turbulent energieveld.

Het geeft daarnaast aanbevelingen mee voor de Rijksoverheid en gemeenten:

Grotere projecten komen lastiger van de grond. Een belangrijke bottleneck is de onzekerheid over de rentabiliteit van de fiscale stimuleringsregelingen die voor grotere zonne-energieprojecten gelden. Daarnaast kent vrijwillige inzet z’n grenzen. Tegenover geleverde diensten met ‘maatschappelijke waarde’ zou een reële vergoeding mogen staan, zeker daar waar gemeenten en coöperaties belangen delen. De Rijksoverheid en gemeenten kunnen het handelingsperspectief van energiecoöperaties vergroten: de Rijksoverheid door meer zekerheid te bieden over de fiscale stimulering van zonnecentrales en deze zo nodig te verruimen, de gemeenten door in het aanbestedingsbeleid meer ruimte te creëren voor dit soort maatschappelijke ondernemingen.