Naam van het project: Schoonschip

Initiatiefnemer: Marnix van de Poll

Categorie: Mooiste Idee Award

1. Beschrijving

Schoonschip is een sociale bouwgroep die duurzaam op het water wil wonen. De groep wil in collectief particulier opdrachtgeverschap een zelfvoorzienende wijk van drijvende woningen bouwen in Amsterdam.

Schoonschip voorziet in de behoefte van de groep om op een duurzame wijze te leven. Daarbij horen ambities die de balans met de natuur waarborgen. Hoofddoel: het meest duurzame project van Nederland (en ver daarbuiten).

We richten onze pijlen op het Van Hasseltkanaal, Buiksloterham, Amsterdam Noord. Daar is plaats voor 30 drijvende woonboten. Ook voorzien wij in de steigers, collectieve voorzieningen, energieproductie en voedselproductie.

Onze concrete doelen zijn uitgewerkt in een haalbaarheidsonderzoek en komen neer op:

  • - huishoudens van diverse achtergrond, verdeeld over 5 inkomenscategorieën;
  • - 100% hernieuwbare warmte en warm watervoorziening;
  • - 100% hernieuwbare elektriciteit;
  • - 100% behandeling van afvalwater en organisch afval;
  • - 100% eigen (drink)watervoorziening;
  • - 60-80% nutrient recovery;
  • - 50-70% reductie in vraag elektriciteit;
  • - 60-80% voedselproductie on-site gebruikmakend lokaal gewonnen nutriënten.

Naast ecologische duurzaamheid hebben wij oog voor sociale duurzaamheid (zie hieronder onder kennis delen).

2. Context

In 2008 maakte Marjan de Blok een televisiereportage over de autarkische geWoonboot: een woonboot die zelf energie opwekt en water zuivert. Marjan raakte zo geïnspireerd door deze woonvorm dat zij het initiatief heeft genomen om met een groep in meerdere geWoonboten te gaan wonen. Schoonschip was geboren. Met een kleine bijdrage van de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting kon Schoonschip haar eerste stapjes zetten.

De waterkavel Buiksloterham kwam als meest passende locatie uit de bus. Eind 2011 is Fase 1 van ons Haalbaarheidsonderzoek afgerond, uitgevoerd door space&matter en Duurzaamdrijvendwonen.nu en mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Provincie Noord Holland. De deelnemers hebben zich gecommitteerd middels het ondertekenen van een manifest en een geldelijke inleg.

In 2012 kwam Schoonschip in een stroomversnelling: er werd een prijsvraag (tender) uitgeschreven voor CPO-groepen voor de waterkavel in Buiksloterham. Schoonschip heeft zich ingeschreven.

Fase 2 van het Haalbaarheidsonderzoek is afgerond. Metabolic Lab heeft een separaat haalbaarheidsonderzoek gedaan op het gebied van duurzaamheid: een totaaloplossing voor zowel Schoonschip als het naburig gelegen De Ceuvel. Beide rapporten zijn van een zeer hoog niveau en volledig haalbaar. Stand van zaken nu is dat de prijsvraag op losse schroeven staat. Het lobbyen gaat verder.

3. Organisatiestructuur

Schoonschip is momenteel een stichting. Het kernteam van Stichting Schoonschip bestaat uit de bestuursleden Thomas Sykora (voorzitter), Marnix van de Poll (secretaris), Sjoerd Dijkstra (penningmeester) en Marjan de Blok (bestuurder/initiatiefnemer). Daarnaast maken Marjolein Smeele en Daphne Scheeres deel uit van het kernteam.

De deelnemers van Schoonschip hebben zich aan het project gecommitteerd middels het ondertekenen van een manifest en het betalen van een inleg (€ 750,-). Als straks de boten en de steigers gerealiseerd zijn, zal de organisatievorm worden omgezet in een andere waarbij de deelnemers elk gelijke inspraak hebben en tegelijkertijd de individuele woningen kunnen financieren en op een later moment kunnen doorverkopen. Waarborgen worden ingebouwd voor nieuwe deelnemers om de doelstellingen van Schoonschip te handhaven in de toekomst. Organisatievormen waar we aan denken: Vereniging van Eigenaren, Coöperatie.

4. Financiering

Onder voorlopig embargo.

5. Professionaliteit

Bestuursleden, kernteamleden en deelnemers werken zonder bezoldiging. Schoonschip wordt ondersteund door professionele partijen op het gebied van stedenbouwkundig ontwerp, architectuur, duurzaamheidoplossingen, financiën, lobby en begeleiding CPO-processen: space@matter, Metabolic Lab, Duurzaam Drijvend Wonen.nu, SEV, Provincie Noord Holland, Pauline Westendorp, etc. Ook binnen de groep is er veel expertise op het gebied van business development, bouwen, ontwerpen en aanverwante gebieden.

6. Aantrekkingskracht

Schoonschip ambieert een rol als koploper en pionier: een kweekvijver voor de nieuwste technieken en innovatieve oplossingen. Zo realiseren wij een zo duurzaam mogelijk woon- en (thuis)werkproject. Om dit te bereiken zal er nauw worden samengewerkt met het bedrijfsleven. Want er is een gezamenlijke belang om duurzame technieken meer en wijdverspreid toe te passen.

We vinden het prettig en noodzakelijk om het duurzame en sociale gedachtegoed met anderen te delen. We ontwikkelen modulair, betaalbaar en open source. Wij leren graag van anderen en iedereen mag van ons leren en de kennis en kunde verder brengen.

We nemen deel aan collectieve initiatieven als Wij Krijgen Kippen en e-Decentraal. Drinken eindeloos koffie met belanghebbenden, zijn aanwezig op netwerkbijeenkomsten en gaan in op uitnodigingen om te komen spreken over ons project (congressen, bijeenkomsten, lezingen, pitches, etc). Op die manier inspireren we anderen: burgerinitiatief loont, maar het kost wel ongelooflijk veel energie. Onze wachtlijst groeit wekelijks met een aantal geïnteresseerde huishoudens.

En ook de media weet ons inmiddels te vinden. We stonden in het Volkskrant Magazine, in Het Parool, in NUL20, de VPRO nam ons op in een programma en binnenkort worden we geïnterviewd door de Wallstreet Journal.

7. Exploitatie

Exploitatie inclusief collectieve (duurzame) voorzieningen vindt plaats op basis van individuele hypotheken (zie onder financiën). De sociale huurwoningen vormen een separate business case. Voor deze woningen zal huur worden betaald aan een externe financier, zoals bijvoorbeeld een woningbouwvereniging of een vastgoedinvesteerder.

Toekomstige collectieve uitgaven worden betaald uit de nog vast te stellen maandelijkse servicekosten. De duurzame standaard die Schoonschip zal neerzetten wordt op die manier nog verder uitgebouwd en groeit mee met de ontwikkelingen van de nieuwste technieken

8. Regio

Van Hasseltkanaal West, Buiksloterham, Amsterdam Noord

9. Energiebron en techniek

Reductie van de vraag is de allerbelangrijkste ‘energiebron’. De huidige plannen houden rekening met de passieve huisstandaard: er is geen verwarming nodig. Daarnaast zal 50-70% reductie in elektriciteitsgebruik gerealiseerd worden t.o.v. huidige gemiddelden. Opwekking van de overig benodigde elektriciteit gaat met PV-zonnepanelen. Veel toegepaste technieken zijn low-tech en voor een groot deel zelf te bouwen.

Alle reststromen worden nuttig gebruikt. Organisch afval (inclusief zwart en grijs water) zullen omgezet worden in biogas. Nutriënten worden hergebruikt in onze lokale voedselproducerende kassen. Deze kassen komen voor een groot deel op de daken van de boten te staan, waardoor ze een gecombineerde functie hebben: voedselverbouwing, isolatie en verblijfsruimte.

10. Kennis delen

Naast ecologische duurzaamheid hebben wij aandacht voor sociale duurzaamheid. Samenleven betekent voor Schoonschip: ‘krachten bundelen’. Uitgangspunten zijn samenwerken en inspireren. Deze manier van leven zal ook een positieve uitwerking hebben op mensen buiten de groep. Het begrip energie produceren krijgt daardoor een dubbele betekenis. Niet alleen letterlijk de productie van energie die gebruikt wordt voor het huishouden. Maar ook de productie van sociale energie: elkaar inspireren tot een andere, betere manier van leven.

Daarom willen wij connecties maken met de omliggende wijk. In gesprek met maatschappelijke organisaties uit de buurt wil Schoonschip onderzoeken op welke manier kan worden bijgedragen aan een aantrekkelijke leefomgeving.

Naast het inspirerend middels het produceren van deze ‘sociale energie’, ambieert Schoonschip een rol als pionier en werken we open source. Het delen van kennis uit zich momenteel voornamelijk door aanwezig te zijn (als spreker) op bijeenkomsten en congressen.

In een later stadium zal er een online platform worden ontwikkeld waarbij wij een sprookje van 1001-oplossingen zullen starten. Iedereen kan een oplossing aandragen en mensen kunnen erop inschrijven om mee te doen, binnen de groep, maar ook daarbuiten. Autodelen is een bekend voorbeeld, maar zo zullen er nog vele andere eenvoudige en meer gecompliceerde oplossingen volgen.

11. Overtuig de jury

Het winnen van de Award zal helpen onze project kracht bij te zetten als externe validatie. Met het winnen van de Award speelt Schoonschip zich in de kijker, waardoor anderen kunnen ervaren dat een droom handen en voeten gegeven kan worden, dat burgerinitiatief mogelijk is.

Het winnen van de Award zal een boodschap aan de gemeente zijn: maak het waar wat je zegt. CPO is het toverwoord, maar als puntje bij paaltje komt dan zijn er een hoop obstakels. Deze obstakels willen we in samenwerking met de gemeente oplossen.

Schoonship is sociaal, Schoonschip is duurzaam, Schoonschip is haalbaar.

12. Beeldmateriaal