Nieuwe inzending P-NUTS Awards 2015: 11de inzending P-NUTS Awards 2015: “Zon op Gemeentedak”
Website: http://www.zonopgemeentedak.nl(inaanbouw)
Naam inzender: Pluk de Zon, gem Almere/Uithoorn/A’veen/Lelystad
Categorie: Mooiste Regionale Samenwerking Award, Mooiste Overheidsinitiatief Award

Beschrijving:

Het doel van ‘Zon op Gemeentedak’ was om namens vier gemeenten te komen tot een overeenkomst met één aanbieder van zonnestroominstallaties, op de daken van 13 gemeentelijke gebouwen. De gemeenten benutten de duurzaam opgewekte energie en verlenen per gebouw een opstalrecht voor het plaatsen van zonnestroominstallaties voor 15 jaar aan de aanbieder. Uitgangspunt hierbij is dat de duurzaam opgewekte energie op een zo rendabel mogelijke manier wordt opgewekt en daarnaast dat de gemeenten zo goed mogelijk worden ‘ontzorgd.’

Hiermee wordt enerzijds de beschikbare (dak)ruimte op gemeentelijke gebouwen benut. Anderzijds wordt lokale duurzame energie opwek bevorderd, waarmee indirect de CO2 uitstoot door gemeenten gereduceerd wordt.

Context en/of korte geschiedenis:

De aanleiding van deze Europese openbare aanbesteding is de klimaatambitie van gemeenten; zij willen hun CO2-uitstoot reduceren. Een manier om dit doel concreet vorm te geven, is door het stimuleren van het opwekken van duurzame energie door het plaatsen van zonnestroominstallaties op eigen dak. Echter, niet alle gemeenten hebben de middelen om zonnestroominstallaties aan te schaffen. Door een gezamenlijke openbare aanbesteding voor te bereiden kon zeer lokaal op eigen dak duurzame energie worden opgewekt, zonder te betalen voor de aanschaf van de zonnestroominstallaties. De gemeenten betalen gedurende 15 jaar een vergoeding waarvoor de aanbieder zonnestroom installaties op een efficiënte wijze ter beschikking stelt en onderhoudt.

Op 22 november 2014 werd de openbare aanbesteding gepubliceerd. Op 4 maart is er definitief gegund. De zonnestroominstallaties worden in het voorjaar van 2015 geplaatst.

Organisatievorm:

Initiatiefnemers gemeente Almere en extern adviesbureau ‘Pluk de Zon’ startten dit project en maakten een inventarisatie van gemeenten mogelijk geïnteresseerd voor deelname. Vier gemeenten sloten vervolgens aan bij het initiatief (Amstelveen, Uithoorn, Lelystad, Aalsmeer).

Onder begeleiding van Pluk de Zon, is er met de deelnemende gemeenten gewerkt naar een optimaal model om zonne-energie – middels een openbare aanbesteding – op gemeentelijke daken te exploiteren.

Almere voert deze aanbesteding uit als aanbestedende dienst en werd gevolmachtigd door de gemeenten Uithoorn, Amstelveen en Lelystad om deze ook namens hen uit te voeren. Pluk de Zon begeleidde de aanbesteding. De projectorganisatie is zodanig samengesteld dat alle bij de aanvang van het project vereiste interne disciplines en kennis in het project vertegenwoordigd waren om de beoogde doelstelling te behalen.

Financiering:

Alle deelnemende gemeenten hebben bijgedragen aan de proceskosten, zowel in financiële middelen als in capaciteit. Door met meerdere gemeenten gezamenlijk aan te besteden, wordt schaalgrootte bereikt en konden de proceskosten verdeeld worden. Zo was het voor kleinere gemeenten behapbaar om deel te nemen.

Professionaliteit:

De deelnemende gemeenten hebben allen een vertegenwoordiger van dit project afgevaardigd. Hierdoor is er een vaste projectgroep Zon op Gemeentedak ontstaan. Extern projectbureau Pluk de Zon begeleidde het proces. Allen kregen hiervoor betaald: gemeenten in functie, Pluk de Zon uit procesgeld.

De energie die wordt opgewekt op de gemeentelijke daken, wordt verbruikt door de gemeenten zelf. De oorspronkelijke inzet van Zon op Gemeentedak was om per kWh af te rekenen, omdat we dat als een transparante vorm zien die heel inzichtelijk is voor scholen en/of gemeentelijke gebouwen en de aanbieder van zonnestroom. De gemeente weet namelijk zo precies hoeveel geld ze kwijt is, en kan dit vergelijken met de kosten voor de afname van energie die zij via de reguliere aansluiting koopt. De aanbieder weet precies hoeveel zijn opbrengsten kunnen zijn, en wordt uitgedaagd om de opwek van zonne-energie voor een zo gunstig mogelijke prijs aan te bieden zonder hiermee de kwaliteit van de zonnestroominstallaties aan te tasten (des te hoger de kwaliteit van de zonnestroominstallaties, des te hoger de opwek van zonnestroom). M.a.w. de prikkel ligt bij de aanbieder.

De Minister van Economische Zaken heeft gedurende de looptijd van het project aangekondigd dat de opgewekte energie in een dergelijk aanbod belast zou moeten worden met energiebelasting. Dit omdat hij redeneert dat volgens dit aanbod de verbruiker de energie niet meer voor eigen rekening en risico opwekt en er sprake is van het leveren van energie, waarvoor enerzijds een leveranciersvergunning nodig is en anderzijds de geleverde energie ook belast wordt met energiebelasting. Vanuit het project is er vervolgens in samenwerking met andere partijen een actieve lobby gevoerd, waardoor het punt goed voor het voetlicht is gekomen in de Eerste en de Tweede Kamer. Helaas is de Minister niet overstag gegaan waardoor in de slotfase van het aanbestedingstraject de overeenkomst moest worden aangepast zodat deze alsnog past binnen de normen van de Minister.

Aantrekkingskracht:

Zon op Gemeentedak heeft over de openbare aanbesteding via gebruikelijke kanalen (Tenderned) en via het eigen netwerk gecommuniceerd over de mogelijkheid voor aanbieders om zich in te schrijven. Dit resulteerde in een vijftal inschrijvingen en een overeenkomst met één aanbieder.

Exploitatie:

Naar schatting wordt er op de 13 deelnemende daken op jaarbasis 452.051 kWh aan zonnestroom opgewekt.

Regio:

Gemeente Almere, Uithoorn, Amstelveen en Lelystad hebben daken ter beschikking gesteld. Overige partijen (Dit kunnen publiekrechtelijke rechtspersonen – rijk, gemeente, provincie, waterschappen – zijn en scholen, binnen de MRA gemeenten en de provincie Flevoland) kunnen zich (onder voorwaarden) nog tot 3 maanden na definitieve gunning aansluiten bij het aanbod. Daarvoor dienen zij zich wel vóór 1 mei 2015 aan te melden bij info@plukdezon.nl.

Energiebron en techniek:

Zonne-energie, PV-panelen.

Kennisdelen:

De website van Zon op Gemeentedak is in aanbouw. Over de voortgang van het project is gecommuniceerd via officiële persberichten, social media en netwerkbijeenkomsten. Pluk de Zon heeft een actieve rol gespeeld in de lobby naar de overheid betreft de zogenoemde ontzorg-constructies.

Overtuig de jury:

Bij aanvang van dit project was het niet bekend of het zou lukken met vijf gemeenten een gezamenlijk model te vinden. Dit vanwege onzekerheden en complexiteit door:
– De complexiteit van gemeenschappelijke gemeentelijke besluitvorming
– de gemeenteraadsverkiezingen (gedurende het proces veranderde de samenstelling van de gemeenteraad);
– de steeds wijzigende nationale wetgeving.

Deelnemende gemeenten hebben hun nek uitgestoken en doorgezet, om evengoed een model te vinden wat past binnen de kaders van het nationaal beleid/regelgeving, gemeentelijke budgetten, ambities en politieke partijen. Dankzij de inzet van alle betrokkenen, is er een model gevonden wat ook binnen de veranderende context past. Hiermee is Nederland binnenkort 452.051 kWh aan zonnestroom rijker.