Nieuwe inzending P-NUTS Awards 2015: 70ste inzending P-NUTS Awards 2015: “Mijnwater, duurzaam hybride energienetwerk Heerlen”
Website: http://www.mijnwater.comwww.facebook.com/mijnwater
Naam inzender: Herman Eijdems
Categorie: Mooiste Innovatie Award, Mooiste Nieuwe Nuts Award

Beschrijving:

Vroeger leverden de mijnen steenkool voor het opwekken van energie. Deze energie werd mede gebruikt voor het verwarmen van gebouwen. De mijnen zijn 50 jaar geleden gesloten, maar in Heerlen heeft men een nieuwe toepassing gevonden. De verlaten mijngangen liepen op natuurlijke wijze vol met grondwater waarmee een geothermische bron voor de opwekking van duurzame energie is gevormd. Mijnwater B.V. heeft technieken ontwikkeld om deze energie te gebruiken voor het verwarmen en koelen van gebouwen.

Mijnwater bouwt hiertoe aan een slim energienetwerk binnen verschillende clusters van gebouwen. In deze clusters vindt energie-uitwisseling plaats tussen producenten en afnemers. De mijnwater computers sturen de energie naar de juiste plek. Aanvullend wordt duurzame energie opgewekt door lokale zon-PV, thermische collectoren, wind, biomassa, e.d..

Het enige dat uiteindelijk nodig is, is duurzame elektriciteit voor de transport- en warmtepompen. Een dergelijk netwerk is niet alleen voor Heerlen met haar ondergrondse mijnen interessant. Het kan op alle dichtbebouwde gebieden in Nederland en Europa worden toegepast. Eigenlijk benut Mijnwater dus de grote hoeveelheid zon die op het gebied valt als energiebron. Omdat deze niet altijd op het goede moment komt, zijn (grote) buffers nodig. In Heerlen worden de mijngangen gebruikt, maar er zijn ook andere oplossingen mogelijk.

Context en/of korte geschiedenis:

Mijnwater in Heerlen is als geothermisch proefproject voortgekomen uit het Europese Interreg IIIB NWE programma en uit het EU Framework Programme (FP6) “EC-REMINING-lowex”. Het idee was om te onderzoeken of (laagwaardige) energie van aardwarmte nuttig kon worden ingezet voor het koelen en verwarmen van gebouwen.

Door de mijnbouw geschiedenis van de regio heeft Mijnwater een sterke sociaal-historische context: Heerlen stond eerste helft vorige eeuw bekend als de energiestad van Nederland. Slechts enkele monumenten, zoals Schunck Glaspaleis, herinneren nog aan deze periode van welvaart. De voormalige steenkoolmijnen bieden nu een nieuw perspectief. Dit komt voort uit de geslaagde pilot voor het winnen van duurzame geothermische energie uit het mijnreservoir. Door exploitatie en uitbouw van deze energiebron heeft Heerlen een ‘full scale’ proeftuin op het gebied van thermische smart grids. Heerlen heeft weer een functie als leverancier van energie, maar nu met eindeloos perspectief en kan zich ontwikkelen tot innovatieve “Green Tech” regio.

Als zodanig breidt Mijnwater haar netwerk en het aantal aansluiting gestaag uit. Hierbij worden twee ontwikkellijnen gevolgd:
1. Het exploiteren van het enorme mijnwaterreservoir voor het onttrekken van warmte en koude voor de klimatisering van gebouwen;
2. Het opzetten van een hydraulisch thermisch netwerk, dat gebouwen clustergewijs met elkaar verbindt en op gebiedsniveau voor energielevering zorgt. De clusters hebben een eigen energiecentrale, die via een backbone wordt verbonden met het mijnreservoir.

Mijnwater opereert hierbij in een zogenaamd ‘green field’ voor thermische smart grids. Er is geen bestaande infrastructuur aanwezig, die de uitbouw beïnvloedt. Via de clusteraanpak wordt het concept van het oorspronkelijke proefproject uitgebouwd tot een modern, intelligent en duurzame energienetwerk. Op natuurlijke momenten (nieuwbouw, renovatie) worden gebouwen en complexen aangesloten.

Als duurzame gebiedsvoorziening is Mijnwater een belangrijke factor in de regionale verduurzaming¬ambitie. Binnen haar werkingsgebied kan Mijnwater op termijn een 100 % klimaatneutrale energievoorziening leveren. Op grotere schaal (Parkstad Limburg) zou de bijdrage van Mijnwater kunnen oplopen tot 35 % van de opgave.

Mijnwater heeft daarbij inmiddels gedurende afgelopen 10 jaar bewezen dat het een succesvolle aanpak realiseert. Op dit moment levert het warmte en koude aan ruim 300 woningen en 125.000 m2 utiliteitsgebouwen. De uitvoeringsagenda voorziet voor eind 2016 een oppervlak van 500.000 m2 aangesloten gebouwen en 800.000 m2 gecontracteerd.

Zowel de succesvolle uitbouw als de bedrijfsvoering van een operationeel energiebedrijf op deze schaal is uniek in Nederland en binnen de EU. Het netwerk biedt de mogelijkheid innovaties en nieuwe technieken/concepten in praktijk toe te passen. Deze innovatieve proeftuin vormt hierdoor tevens een basis voor kennisontwikkeling en disseminatie (expertise centrum, inbedding in het onderwijs). In Heerlen ligt een broedplaats voor de ontwikkeling van thermische smart grids, die tevens een aantrekkelijke vestigingsplaats vormt voor ondersteunende high tech industrie (warmtepompen, collectoren, kleine windmolens, buffervaten, ICT). Als onderdeel van “City of Tomorrow” in Parkstad Limburg, draagt de duurzame energie infrastructuur bij aan de waarde van de gebouwde omgeving en comfortabele en gezonde binnen- en buitencondities.

Organisatievorm:

Mijnwater B.V. is een privaat bedrijf, maar voor 100 % eigendom van de gemeente Heerlen. Door de vorm van zelfstandig rechtspersoon kan Mijnwater een succesvol bedrijf opbouwen, waarbij een gezonde businesscase als uitgangspunt geldt. Als afgeleid overheidsbedrijf heeft Mijnwater geen zuiver commerciële, maar ook een ideële ambitie.

Mijnwater heeft nu ruim 10 medewerkers, waarvan één in dienst. De overige medewerkers worden ingehuurd vanuit een netwerk van professionals met verschillende, elkaar ondersteunende kennisdisciplines. Ook administratieve, juridische, financiële, technische en andere ondersteuning worden ingehuurd. Zo blijft de organisatie klein en flexibel, maar wordt ook invulling gegeven aan het genereren van werkgelegenheid voor (lokale) partijen (MKB, ZZP) en wordt optimale expertise benut wanneer en zolang het nodig is.

Zo gaat Mijnwater voor beheer, onderhoud en klachtenafhandeling de samenwerking aan met lokale bedrijven. Ook voor de levering van innovatieve techniek worden partners gezocht voor duurzame samenwerking. Daarbij beoogt Mijnwater deze ondersteunende bedrijvigheid naar de regio Heerlen te trekken. Inmiddels heeft een grote zonnecollector fabrikant al vergevorderde plannen om zich in de regio te vestigen.

Verder werkt Mijnwater nauw samen met het onderwijscluster in de regio (Open universiteit, Hogeschool Zuyd, Arcuscollege, st. Meertencollege, expertisecentrum NEBER). De gebouwen van deze partners worden aangesloten, maar ook kennis ontwikkeld, verspreid en studenten ingezet. Op dit moment zijn 8 studenten bezig met stages, traineeship, afstuderen en/of studieopdrachten voor Mijnwater BV.

Internationaal zijn contacten en samenwerkingen met universiteiten van Cardiff, Aachen/Bochum, Luik/Arlon, Praag, Genk/Leuven, Glasgow. Hiermee wordt kennis gedeeld en een alliantie opgericht voor verdere uitrol van duurzame netwerken, al dan niet gekoppeld aan mijnreservoirs, in Europa.

Mijnwater B.V. levert warmte en koude. Energie in de vorm van mijnwater uit de voormalige steenkoolmijnen wordt door pompen naar de oppervlakte gebracht en getransporteerd naar verschillende clusters. Een cluster is een verzameling gebouwen die via een gesloten netwerk met elkaar verbonden zijn en die onderling warmte en koude uitwisselen. Heerlerheide Centrum was de eerste aansluiting. Sinds 2013 zijn APG, CBS, ARCUS college, RABOBANK Parkstad en een multifunctionele accommodatie in Bekkerveld (Heerlen) aangesloten. Andere clusters zijn in ontwikkeling. De nieuwbouw in Maankwartier (Heerlen) en de reeds bestaande aansluiting CBS, gaan hier een onderdeel van uitmaken.
Om het netwerk verder te optimaliseren en toegankelijk te maken voor meer vormen van duurzame energieopwekking wordt in de komende 3 jaar in samenwerking met vier Europese partners een intelligente controller ontwikkeld. Deze is nog beter in staat om ‘zelflerend’ en ‘adaptief’ de energie “treintjes” binnen en tussen de clusters in goede banen te leiden en de energievoorziening te optimaliseren. Of anders gezegd: Smart service om op maat te kunnen leveren. Deze ontwikkeling wordt gefinancierd door de Europese Commissie in het Horizon2020 programma onder de call Energie Efficiëntie (EE-13). Mijnwater was een van de 2 voorstellen (uit 38) die gehonoreerd werden.

Door de European Geothermal Energy Council werd Mijnwater onlangs uitgeroepen als winnaar van de Innovation Award.

Financiering:

Het Mijnwater initiatief is oorspronkelijk gefinancierd door de gemeente Heerlen met bijdragen van het Europese Interreg IIIB NWE programma en uit het EU Framework Programme (FP6) “EC-REMINING-lowex”.

Als lokaal nutsbedrijf verdient Mijnwater B.V. nu met het verkopen van energie aan de aangesloten gebouwen. De werkwijze is dat (potentiële) klanten een aanbieding krijgen op basis van vloeroppervlak en historisch verbruik. Door een korting te geven op de huidige energiekosten en door ontzorgen van de klant presenteert Mijnwater zich als een aantrekkelijke partner. Hiermee wijkt Mijnwater af van het “Niet meer dan anders” principe (Warmtewet).

We doen het voor minder dan anders, bovendien worden door de duurzame investeringen de kosten voor lange termijn vastgelegd. Door de lage CO2-belasting van Mijnwater halen de klanten ook een EPC-voordeel. De energieprestatie van de gebouwen verbetert met 30 tot 50 % door een Mijnwater aansluiting. Dit neemt in de toekomst verder toe. Voor commerciële klanten (zoals de Open Uniiversiteit) wordt mede invulling gegeven aan de MJA (meerjarenafspraken) die in verschillende bedrijfstakken zijn afgesproken.

Voor de uitbreiding van het netwerk krijgt Mijnwater financiering van de gemeente Heerlen en de provincie Limburg. Afgelopen jaar is een bedrag van € 11.000.000,- toegezegd. Dit betreft geen gratis geld, maar een lening op basis van marktconforme rentetarieven. Mijnwater B.V. maakt een gezond rendement op deze investeringen (> 5%), waardoor de gemeenschap in Heerlen profiteert van de renteopbrengsten. Jaarlijks vloeit netto ruim € 400.000,- terug naar de gemeente, waarmee de stad en bevolking van Heerlen haar voordeel mee kunnen doen (openbare voorzieningen, zorg, onderwijs, e.d.).
Voor onderzoek- en demonstratie¬doelstellingen zoekt Mijnwater financiering bij nationale fondsen (Topsector Energie) en internationale bronnen (EU). Op dit moment is een bijdrage uit Horizon2020 gecontracteerd van ruim € 600.000,- voor de regio Parkstad.

In Parkstad Limburg wordt jaarlijks € 200 miljoen euro uitgegeven aan energie voor het verwarmen, koelen, e.d. van gebouwen. Dit is geld dat uit de regio verdwijnt. Door het initiatief van Mijnwater kan deze cashflow voor een deel binnen de regio worden besteed. Hierdoor wordt de lokale economie gestimuleerd en ontstaan nieuwe banen, bedrijvigheid en een nieuw elan.

Onafhankelijkheid van de fossiele brandstoffen kan worden bereikt zonder in te leveren op het gewenste gemak en comfort. De financiële ruimte hiervoor kan gecreëerd worden door de energiekosten voor de komende 30 jaar naar voren te trekken als investeringsruimte voor nieuwe innovatieve duurzame investeringen.

Professionaliteit:

Ja er zijn betaalde werknemers (zie verder 3.)
Ja er wordt energie geleverd (zie verder 4.)

De exploitatie van de gehele energievoorziening van bron tot en met de energiecentrales in de gebouwen geschiedt volledig onder verantwoording en voor risico van de Mijnwater B.V.. Hiervoor heeft Mijnwater B.V. een beheerstructuur opgezet, waarbij zij zoveel mogelijk gebruikt maakt van locale partijen. De kerncomponenten worden geleverd door product leveranciers die mee innoveren en risico dragend participeren met langjarige garantieperiode en onderhoudscontracten tegen een vaste (lage) prijs voor een periode oplopend tot 30 jaar. Deze werkwijze is een wezenlijk onderdeel van de kostprijsbeheersingsmethodiek welke Mijnwater kenmerkt.

Aantrekkingskracht:

De opgedane kennis van een gerealiseerd project dient als basis voor vervolg projecten. Dus geen versnipperde kennisopbouw op basis van incidentele projecten verspreid over meerdere regio’s, maar een structurele continue kennisopbouw ten dienste van de doorontwikkeling van de energietransitie in de eigen regio, die vervolgens als blauwdruk kan dienen voor andere regio’s.

Het doorontwikkelen, verbeteren en nadenken over de vervolgstappen levert uiteindelijk een “integrale lange termijn innovatie visie” van elkaar opvolgende en te realiseren projecten. Daarbij in acht nemende dat nog niet alle stappen voldoende herkenbaar zijn, maar in de context en omvang van de vraagstelling begrijpelijk. Juist het structureel leren van de achterliggende fase en toepasbaar maken van deze opgedane kennis in de vervolgstappen maakt het Mijnwaterproject uniek. Het is van belang dat deze kennis beschikbaar komt en in een bredere context wordt geplaatst om het onderwijs in de regio een sterke positie te geven en voorbereid te zijn op de energietransitie opgave waarvoor wij geplaatst zijn.

Mijnwater publiceert regelmatig, o.a. in:
• Innovators aan het woord 2014, RVO,
• Elsevier 2013,
• Smart Energy Regions, EU-COST 2014,
• IEA ECBCS Annexes 37/49,
• Energy Procedia, Volume 46, 2014, pages 58 67: Minewater 2.0 Project in Heerlen the Netherlands: Transformation of a Geothermal Mine Water Pilot Project into a Full Scale Hybrid Sustainable Energy Infrastructure for Heating and Cooling; Minewater Project in Heerlen the Netherlands, http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S187661021400174X
• Dagblad de Limburger, 26 feb 2015.

Mijnwater wordt gepresenteerd op een reeks congressen, conferenties, kennisdagen, etc. in Nederland en het buitenland, bijvoorbeeld:
• EGC 2013 Pisa,
• IRES 2013 Berlin,
• ICBest 2014 Aachen,
• Clean Tech Forum San Francisco 2014,
• Scotland,
• Cardiff,
• Prague,
• Belgium,
• France.

Verschillende (internationale) delegaties bezochten Heerlen
Zie verder www. mijnwater.com voor publicaties.

Exploitatie:

In het Mijnwater project is tot nu toe tussen de € 5 en € 10 miljoen euro geïnvesteerd. Een deel van deze investeringen is verloren gegaan door leereffecten en mismanagement in het verleden. De waarde van Mijnwater B.V. bedraagt nu ca.€ 6 miljoen en groeit met de huidige uitbreidingen gestaag richting € 15 miljoen.

De opbrengsten voor warmtelevering is (conform de warmtewet) € 24,- per GJ. Zoals voorgaand aangegeven geeft Mijnwater hier soms korting op. Uitgangspunt is een financieel gezonde bedrijfsvoering met rendementen op het geïnvesteerde vermogen > 5 %.

Bij opschaling is Mijnwater in staat een woningaansluiting te realiseren voor € 15.000,- excl. € 4.000,- aansluitkosten (wegens vermeden eigen CV). Met deze investering is een verduurzaming mogelijk van 30 tot 50 %. Uitgangspunt is dat bestaande woningen renoveren tot een energielabel A of beter. Voor de meeste woningen kan dit met een aanvullende investering van € 15.000,-. Dit betekent dat een combinatie van energiebesparing en een duurzaam hybride netwerk tot “nul-op-de-meter”-woningen leidt voor een aanvullende investering van € 30.000,-. Deze investering wordt door de energiebesparing terugverdiend.

Voor utiliteitsbouw biedt Mijnwater de volledige verwarmings- en koelenergie aan voor een bedrag van € 12,5 per m2.

Mijnwater zorgt voor energiekosten beheersing omdat de variabele energiekosten dalen van 90% naar 75%. Deze laatste zijn afhankelijk van de consumentenprijsindex in plaatst van de grote fluctuaties en toekomstige stijging van de fossiele energiekosten.

De uiteindelijke investeringsbehoefte om de energiebesparingambitie in te vullen voor de 95.000 woningen in Parkstad is ca. 10 miljard euro. Verdeeld over 10 jaar, oftewel 1 miljard euro per jaar levert dit 11.000 tot 12.000 structurele arbeidsplaatsen op in de directe arbeidssfeer. Het aantal samenhangende arbeidsplaatsen in de indirecte sfeer, is afhankelijk van de gekozen techniek en herkomst en hoe de industrie in de regio zich op de specifieke vraagstelling kan ontwikkelen.

De Mijnwater businesscase is gebaseerd op lange termijn afschrijving, 20 tot 30 jaar voor installatiedelen en voor de energie infrastructuur mogelijk tot 50 jaar. Momenteel voert Mijnwater B.V gesprekken met meerdere banken voor externe financiering van de opgave. Voor de banken is de Mijnwater business case bijzonder in verband met tijd, omvang en energieprijsontwikkeling.

Het organiseren van de financiering en het meenemen hierin van de financiële instellingen is een belangrijk onderdeel van het energietransitie proces. Hiervoor is vertrouwen nodig in de techniek en het proces. Mijnwater kan hieraan bijdragen doordat het de ideeën in praktijk brengt en in de werkelijke wereld succesvol exploiteert.

Regio:

Het initiatief richt zich nu op Heerlen en Parkstad Limburg. Bij opschaling is benadering van alle urban regio’s in Nederland en Europa mogelijk. Door urbanisatie zal in de toekomst 75 % van de wereldbevolking in stedelijke gebieden leven.

Energiebron en techniek:

Begonnen als een eenvoudig mijnwater pilotsysteem (Mijnwater 1.0) en groeiende naar een volwaardige duurzame hybride energie infrastructuur (Mijnwater 2.0), waarbij het mijnwaterreservoir niet langer puur als bron maar veel meer als opslag (buffer) van warmte en koude wordt ingezet en waarbij de infrastructuur zo is ontworpen dat warmte en koude eerst worden uitgewisseld alvorens te worden opgeslagen. Hierdoor kan de aanwezige warmte en koude uit de gebouwde omgeving afkomstig van de zon (koeling gebouwen of zon thermisch en PV), wind en restwarmte van productie- en dataprocessen passief en actief worden (her-) gebruikt en gaat er geen energie meer verloren. Hiermee komt de energieneutraliteit van Heerlen dichterbij.

Mijnwater 3.0 is volgende innovatiestap in het Mijnwaterproject. De balancering van vraag en aanbod met behulp van de begrippen “tijd” (geavanceerde energieopslag) en “intelligentie” om alle energiestromen (warmte, koude en elektriciteit), al dan niet passief of actief opgewekt, zodanig te sturen, dat de beschikbare middelen (duurzame bronnen, opwekkers, opslag en geld) optimaal worden ingezet om de duurzaamheids en financiële doelstellingen te realiseren. Het Mijnwater kan met haar innovatieve (denk-) kracht nieuwe werkgelegenheid scheppen, het onderwijs en de sociale cohesie en het geloof in een sterke Parkstad regio versterken. De wijze waarom Mijnwater dit aanpakt is vooruitstrevend, niet-conventioneel, met een integrale benadering, gezien vanuit de klant (win/win) met als basis energie-uitwisseling (hergebruik) en opslag (met dezelfde infra structuur meer aansluitingen bedienen) en een werkproces gericht op daadkracht (realiseren), kostenbeheersing en reductie (met hetzelfde geld meer doen) met als basis partnership (elkaar versterken en gezamenlijk de risico’s dragen) in zowel de project- als de productontwikkelketen. Zowel de hybride energie infrastructuur als het werkproces mag als zeer flexibel worden beschouwd, voorbereid op toekomstige ontwikkelingen. Naast EnergieStad is ons inziens ook het thema FlexibeleStad als ook RecycleStad (hergebruik van energiestromen) van toepassing.

Kennisdelen:

Het Mijnwaterproject kent vele tastbare elementen die kunnen worden bezocht. De installaties bij de mijnwater productiebronnen, de clusterinstallatie voor uitwisseling tussen clusternet en mijnwaternet en ook de installaties bij de afnemers zoals APG en Arcus.

Daarnaast zal als onderdeel van de Mijnwater 3.0 ontwikkeling een hypermodern besturingscentrum worden ingericht op de OU Campus dat kan worden bezocht, waarbij de intelligente besturing van het gehele systeem wordt gevisualiseerd.

Het Mijnwater beoogt de verbindende factor tussen burgers en doelgroepen te zijn met een wijkgericht aanpak, gebaseerd op verleiden in plaats van opleggen. In Parkstad start de Internationale Bau Austelling (IBA-parkstad), waar Mijnwater zich zal presenteren en voor breed publiek toegankelijk is ( http://www.iba-parkstad.nl/) .

Mijnwater stimuleert het lokale onderwijs en onderzoeksinstellingen, die er voor zorgen dat Heerlen en Parkstad een aantrekkelijke regio wordt voor hoger opgeleiden. In en rond de stad bevindt zich een arsenaal van jonge mensen in opleiding. De Hogeschool Zuyd (8.800 studenten), de Open Universiteit (> 20.000 studenten), een compleet aanbod van middelbaar beroepsonderwijs, de Technische Universiteit Aken (30.000 studenten) en het Hoger Beroepsonderwijs Aken. In 2009 hebben de besturen van het Arcus College, Hogeschool Zuyd, Open Universiteit en Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg besloten onder de naam Xperience Parkstad intensief te gaan samenwerken. Onderdeel vormt een experimenteergebied The Area. Mijnwater is hier actief bij betrokken.

Overtuig de jury:

Nederland, Europa en de wereld staat voor een verduurzamingopgave. Bij het realiseren van duurzame energie schieten de huidige beleidsmaatregelen tekort. Richting 2020 ontstaat een tekort in duurzame bronnen van 4 tot 6 %. Veel oplossingen bieden bovendien maar gedeeltelijk antwoord op de problemen. Zo leiden veel zonne- en windenergie tot problemen op het elektriciteitsnet en geven deze opties geen oplossing voor de ongelijktijdigheid van vraag en aanbod. Maximaal isoleren en luchtdicht maken van gebouwen bieden geen oplossing voor oververhitting in de zomer en zijn zeer arbeids- en kostenintensief. Het isoleren naar een nul-energie-woning in de bestaande voorraad is een opgave die op deze korte termijn niet door de bouwwereld kan worden geleverd (200.000 woningen per jaar, 35 jaar lang en in ingewikkelde omstandigheden zoals bewoond, verspreid, veel variatie, etc.). Daarbovenop komt dan nog de opgave voor utiliteitsbouw. De kosten zijn nu € 60.000,- tot € 70.000,- per woning. Ook ten aanzien van grondstoffengebruik is het niet de meest effectieve aanpak.

Het aanleggen van duurzame energienetwerken is beleidsmatig nog nauwelijks in beeld. Deze netwerken kunnen echter voor een belangrijk deel het bestaande gat dichten voor een efficiënte prijs en zijn redelijk eenvoudig op te schalen. Veel ingrepen gebeuren buiten de gebouwen en kunnen een veelvoud van klanten bedienen. Het zou toch vreemd zijn als twee gebouwen (bijv. in Heerlen) naast elkaar staan, waarbij de een fors koelt en de ander fors verwarmt en we beide gebouwen met een dikke elektriciteits¬kabel moeten verbinden met windmolens op de Noordzee? De overtollige warmte en koude wordt vervolgens bovendaks afgeblazen en leidt tot ‘heat islands’ in de drukke steden. Door het ondervangen van deze verspilling is al snel landelijk 10 % energie te besparen, simpel door de gebouwen te verbinden en met elkaar energie te laten uitwisselen. Mijnwater gaat daarbij uit van low-exergy principes. Onlangs werd door Ferry van Kann (RU Groningen) in zijn promotieonderzoek aangetoond dat Nederland daarmee met 25 % van het aardgas toekan. Mijnwater is daarbij inspirator geweest bij zijn onderzoek. Exergie betekent dat hoogwaardige energie (bijv. heet water) eerst gebruikt wordt waar het nodig is en de restwarmte nog eens gebruikt wordt voor een laagwaardiger toepassing. Mijnwater is vanaf het begin op dit principe gebaseerd en bouwt dit verder uit dankzij de geavanceerde, adaptieve en intelligente controllers.

In bijgevoegde tabel worden een aantal trends gegeven en de knelpunten van verschillende oplossingrichtingen beoordeeld. Het uitgangspunt is een gemiddelde bestaande woning (referentie) met een gasgebruik van 1550 m3 en elektriciteit van 3200 kWh per jaar.
Daarnaast staat renovatie naar een A-label, hoogwaardige isolatie + PV tot nul-op-de-meter (all electric) en een combinatie A-lable met mijnwateraansluiting. Uit deze tabel blijkt dat een hybride duurzaam energienetwerk op alle punten positief scoort en daarmee de toekomst heeft!