Naam project: Duurzame Energie- en Ontwikkelingsmaatschappij Flevoland (DE-on)

Initiatiefnemer: Provincie Flevoland, gemeenten: Almere, Dronten, Noordoostpolder, Lelystad, Urk en Zeewolde, waterschap Zuiderzeeland

Categorieen:  Wij Krijgen Kippen – Mooiste Idee Award

1. Beschrijving Project

De provincie Flevoland is op weg naar een energievoorziening die schoon en betaalbaar is en werkgelegenheid biedt. Anno 2011 wordt in de provincie al 57% van de energiebehoefte (exclusief transport) met duurzame bronnen opgewekt. Vanuit deze koploperspositie kan en wil de provincie versneld naar een volledig duurzame energiehuishouding. De haalbaarheidsstudie gaat ervan uit dat bij voortzetting van het huidig beleid 40% van het totaal aanwezige potentieel aan projecten zelfstandig door de markt kan worden opgepakt. Het versnellingsvehikel DE-on zal daarom met name projecten faciliteren die lastiger of niet tot stand komen door de markt alleen. DE-on vult aan waar nodig en stimuleert de markt! Dit op basis van haalbare businesscases uit een mix van projecten. Een mix die, gesaldeerd, een aanvaardbaar rendement oplevert. De participatie van DE-on binnen projecten is afhankelijk van de behoeften. DE-on zal haar werkkapitaal verkrijgen vanuit de inleg van eigen vermogen en (groen)fondsen op de financiële markten.

2. Doel

Om de haalbaarheid van een toekomstig DE-on aan te tonen is een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd. Dit levert de volgende conclusies op:

Potentieel: In Flevoland is meer dan voldoende potentieel (2100 kton reductie CO2/jaar) om een substantiële versnelling tot stand te brengen in de omschakeling naar een duurzame energiehuishouding. Door de portfolio aanpak waarbij de meer rendabele projecten de minder rendabele projecten meefinancieren (verevening) ontstaat een aanzienlijk groter te ontsluiten potentieel.

Economie en werkgelegenheid: DE-on biedt concreet uitzicht op het creëren van werkgelegenheid. Het gaat hierbij om de orde grootte van 4.000 arbeidsjaren directe, lokale werkgelegenheid in de komende 10 jaar (2.600 arbeidsjaren in het geval van 660 kton CO2-reductie/jr en 5.700 is het geval van 1.200 kton CO2-reductie/jr). Daarnaast zijn er additionele positieve effecten o.m. door de aanzuigende werking van de gecreëerde afzetmarkt op (toe)leveranciers van duurzame energie- en energiebesparingtechnieken.

Draagvlak: Er is een breed draagvlak voor DE-on. En er tekent zich een duidelijke groep af van partijen die nu al verder willen met de uitwerking van DE-on en daar ook aan bij willen dragen in kennis, menskracht en financiële middelen. Het gaat om overheden, nutsinstellingen en financiers.

Organisatie en juridische aspecten: Er is een organisatiemodel uitgewerkt waarmee DE-on vorm krijgt, volgens de gestelde eisen en doelen en aantoonbaar kan bijdragen aan een snellere realisatie van projecten. Het model zet partijen in hun kracht: de overheid kan daarmee haar publieke taken vervullen door middel van DE-on Holding, DE-on Uitvoering schrijft als slim en slank versnellingsvehikel tenders uit richting de markt. De markt, bedrijven en burgers kunnen maximaal participeren in de projecten.

3. Context, planning

Op 18 juni 2009 hebben Provinciale Staten een motie aangenomen, waarin wordt voorgesteld om de opbrengsten van de Essent/Nuon gelden te reserveren voor initiatieven om de energiehuishouding te verduurzamen en daarmee de provinciale economie te stimuleren. In een werksessie d.d. 5 November 2009 met de statencommissies Ruimte, Werk en Bestuur zijn de resultaten van een verkenning uitgebreid besproken. Naar aanleiding van het verkennend vooronderzoek hebben provincie Flevoland, de gemeenten en het waterschap (stuurgroep DE-on), gezamenlijk opdracht gegeven tot het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie naar een duurzame energie- en ontwikkelingsmaatschappij. Deze maatschappij zou een maatschappelijke onderneming moeten worden, van en voor de Flevolandse burgers en bedrijven en werkend met een variëteit aan projecten, technieken en initiatieven.

4. Organisatiestructuur

DE-on wordt opgericht als maatschappelijke organisatie. Het maatschappelijke karakter blijkt uit:

  • de doelstelling, te weten het realiseren van verduurzaming van de energiehuishouding en het  realiseren van klimaatdoelstellingen
  • het realiseren van maatschappelijk rendement (beperkt financieel rendement en herinvesteren winst teneinde de energiehuishouding verder te kunnen verduurzamen)
  • beperking van woonlasten en stimuleren van structurele werkgelegenheid

Essentieel is de realisatie van een specifiek financieel regime binnen DE-on. Doordat maatschappelijke partijen aandeelhouder zijn, bepalen zij voor een belangrijk deel de financiële eisen. Bovendien kunnen zij directe en indirecte waarden inbrengen. Dit zal groeninvesteerders aantrekken die tegen gunstigere condities financieren. Het “goedkope en langjarige” geld dat zodoende wordt aangetrokken wordt gebruikt om projecten te realiseren. Bij de realisatie van projecten worden marktpartijen zo veel mogelijk ingeschakeld. DE-on heeft vooral het karakter van een projectontwikkelingsmaatschappij die ontwikkelt, organiseert en financiert.

Uit: Haalbaarheidsonderzoek DE-on, Primum BV, 2011

5. Bron

Binnen DE-on wordt gewerkt met een portfolio van projecten; er worden dan ook verschillende technieken gebruikt. Een belangrijk aspect is immers om in de portfolio van projecten zorg te dragen voor een (gesaldeerd) aanvaardbaar rendement van circa 5%.

De kostencurves die zijn opgesteld vormen als het ware de “back bone” van DE-on.

Kostenkromme: een korte uitleg

Een kostenkromme geeft voor elke optie het potentieel aan CO2-reductie én de bijbehorende gemiddelde kosten weer. Zij geven het benodigde inzicht om later een strategie voor DE-on te ontwikkelen omdat in één oogopslag duidelijk wordt welke opties financieel aantrekkelijk zijn en in welke mate elke afzonderlijke optie bijdraagt aan de gewenste CO2-reductie:

potentieel aan CO2-reductie (x-as): voor elke optie, energiebesparing en duurzame energieproductie, is het potentieel uitgedrukt in vermeden hoeveelheid CO2 (kton CO2/jaar).

kosten (y-as): per optie worden de gemiddelde kosten over de gehele looptijd weergegeven. Doorgaans is voor een optie een investering vooraf vereist, en wordt in de jaren erna energie bespaard of geproduceerd wat leidt tot een jaarlijkse opbrengst. De kostenkromme geeft het totaal van de investering en jaarlijkse opbrengsten weer, uitgedrukt in euro/ton vermeden CO2. Het resultaat kan zijn dat met de huidige stand der techniek een optie over de gehele looptijd genomen nog geld kost, of juist al geld oplevert.

 

Uit: Haalbaarheidsonderzoek DE-on, Primum BV, 2011

6. Technische schets
Alle besparings- en opwekmogelijkheden die in Flevoland toepasbaar zijn, zijn onderzocht. In onderstaande figuur daarvan de samenvatting


Uit: haalbaarheidsonderzoek DE-on, Primum BV, 2011

7. Investering en exploitatie
De investeringskosten bedragen voor de eerste 2 jaar ongeveer 7.5 M€. Dit betreft de kosten voor de organisatie, de kosten voor projectontwikkeling en deelparticipaties. Gedurende de eerste 2 jaar groeit het portfolio tot circa 40 projecten.

8. Overtuig de jury
Het DE-on concept is gebaseerd op een aantal principes:

Principe 1:       hanteer lagere rendementen (5%) -> meer projecten rendabel.

Principe 2:       hanteer een portfolio aan projecten, waardoor  sterk winstgevende en minder winstgevende projecten worden verevend tot een geconsolideerd rendement. Deze verevening leidt tot  -> meer projecten uitvoerbaar.

Principe 3:       betrek publieke partijen in de (maatschappelijke) onderneming. Dit levert een verlaagd risicoprofiel bij investeerders, waardoor geld goedkoper kan worden aangetrokken in vergelijking met financiering door marktpartijen -> meer projecten financierbaar.

Principe 4:       creëer schaal. Een zekere gebiedsomvang is nodig om een portfolio te kunnen samenstellen, projecten van grotere omvang  te organiseren en concepten meer dan 1 keer uit te rollen.

Principe 5:       biedt mogelijkheden voor initiatieven om zich aan te sluiten. Dit speelt in op de behoefte van veel partijen om een actieve rol te spelen en te participeren.

Deze principes zijn ondertussen met een groot aantal partijen besproken door het DE-on concept concreet voor te leggen. En ze zijn overtuigd van het belang en tonen dit ook door bereidheid tot deelname, in geld, middelen en menskracht!

DE-on zou de energietransitie dichterbij kunnen brengen doordat het de onmacht van marktpartijen (die maximaal rendement eisen vanuit aandeelhoudersbelangen) en overheidsonmacht (die niet kunnen ondernemen) doorbreekt. Deze onmacht hebben wij eerder omschreven als ‘maatschappelijke vacature’ voor verduurzaming van de energiehuishouding. DE-on kan deze vacature invullen!
Visueel materiaal